Jesteś tutaj: Strona główna | Ogłoszenia | Inne ogłoszenia

Inne ogłoszenia

WSRK.0717/14/04

Kalisz, dnia 14.05.2004 r.

PREZYDENT MIASTA KALISZA

Szanowni Państwo,

Gorąco Państwa zachęcam do zapoznania się z zamieszczonym na stronie internetowej projektem PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA KALISZA - MIASTA NA PRAWACH POWIATU NA LATA 2004-2011.

Projekt ten został przygotowany przez Wydział Środowiska, Rolnictwa i Gospodarki Komunalnej tut. Urzędu oraz firmę Arcadis Ekokonrem Sp. z o. o. z Wrocławia.

Jest to pierwszy dokument, który kompleksowo odnosi się do zagadnień ochrony środowiska w Kaliszu. Omawia najważniejsze problemy ochrony środowiska, proponując sposoby ich rozwiązania w określonym czasie. Istotną częścią programu jest wykaz konkretnych przedsięwzięć proekologicznych wraz z propozycją źródeł ich finansowania.

Przy jego opracowywaniu szczególną uwagę zwrócono na wymianę informacji i konsultacje z przedstawicielami przedsiębiorstw i innych podmiotów realizujących zadania z zakresu ochrony środowiska. W procesie tym zwanym procesem otwartego planowania wykorzystano m. in. takie narzędzia jak: warsztaty i spotkania robocze oraz bieżące konsultacje ze specjalistami lokalnymi i przedstawicielami najważniejszych zakładów/ instytucji/ organizacji.

Realizacja Programu wymaga niewątpliwie dużego wysiłku wszystkich jego realizatorów, ale przyniesie znaczące korzyści dla mieszkańców Kalisza. Od aktywności i zaangażowania wszystkich jego realizatorów zależeć będzie, czy w najbliższych latach w ramach realizacji Programu wykonane zostaną zaplanowane zadania i osiągnięte zostaną towarzyszące im efekty ekologiczne. Wdrożenie Programu wymaga też szerokiego wsparcia społecznego, w tym pozarządowych organizacji ekologicznych, rad osiedli i indywidualnych mieszkańców.

Jednocześnie informuję, że przy opracowywaniu Programu uwzględniono uwarunkowania zewnętrzne wynikające z polityki ekologicznej państwa, programu i strategii województwa wielkopolskiego w zakresie ochrony środowiska, a także obowiązujące przepisy prawa resortowego. Podstawę do opracowania projektu Programu stanowiły również uwarunkowania wewnętrzne wynikające ze strategii rozwoju Kalisza do roku 2010, wieloletniego programu zadań inwestycyjnych dla Kalisza oraz z diagnozy stanu środowiska w mieście, która identyfikuje mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia dla Kalisza w dziedzinie ochrony środowiska. Stąd struktura "Programu" określa:

• cele ekologiczne
• priorytety ekologiczne
• rodzaj i harmonogram działań proekologicznych
• środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.

Należy podkreślić, że niniejszy Program ma formułę otwartą, co oznacza, że w przypadku zmiany wymagań prawnych, pojawiania się nowych problemów, bądź niewykonania niektórych przedsięwzięć w terminach przewidzianych w tym Programie, dokument będzie cyklicznie aktualizowany.

Proszę Państwa o przekazywanie opinii do ww. projektu Programu na następujący e-mail: wsrk@um.kalisz.pl.

Ponadto żywię nadzieję, że po jego uchwaleniu wszyscy adresaci zadań Programu włączą się w ich realizację, dzięki czemu wypełniona zostanie misja Programu: Skierowanie Kalisza na ścieżkę zrównoważonego rozwoju i zapewnienie mieszkańcom trwałego bezpieczeństwa ekologicznego.

Umieszczając projekt Programu na stronie internetowej UM w Kaliszu pozostaję z wyrazami szacunku.

Janusz Pęcherz

---

"Program ochrony środowiska

dla Kalisza - Miasta na prawach powiatu na lata 2004 - 2011 "

(PROJEKT)

Opracowanie wykonane przez:

firmę Arcadis Ekokonrem Sp. z o. o. z Wrocławia oraz Wydział Środowiska, Rolnictwa i Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Kaliszu

Kalisz, kwiecień 2004

SPIS TREŚCI

1.	WSTĘP..............................		4
1.1.	Wprowadzenie do programu........................		4
1.2.	Podstawa prawna opracowania......................		4
1.3.	Ogólna charakterystyka obszaru opracowania.................		5
	1.3.1.	Położenie................................	5
	1.3.2.	Gleby..................................	5
	1.3.3.	Surowce mineralne............................	5
	1.3.4.	Charakterystyka hydrologiczna rzek....................	5
	1.3.5.	Charakterystyka gospodarcza Kalisza...................................	6
1.4.	Koncepcja programu i metodyka prac............................		6
1.5.	Zawartość Programu....................................		9
2.	ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU................		10
2.1.	Wprowadzenie..............................		10
2.2.	Uwarunkowania zewnętrzne wynikające z polityki ekologicznej państwa i polityki ekologicznej województwa wielkopolskiego.................		10
	2.2.1.	Zasady polityki ekologicznej państwa....................................	10
	2.2.2.	Uwarunkowania wynikające ze "Strategii rozwoju województwa wielkopolskiego ".............................	11
2.3.	Uwarunkowania wewnętrzne wynikające ze "Strategii rozwoju Miasta Kalisza do 2010 roku "...............................		11
3.	STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA KALISZA DO 2011 ROKU		13
3.1.	Powietrze atmosferyczne..................................		13
	3.1.1.	Rozwój lokalnego monitoringu powietrza na terenie miasta Kalisza..........................	14
	3.1.2.	Eliminowanie węgla jako paliwa w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych i zastępowanie go ekologicznymi nośnikami energii................................	14
	3.1.3.	Zwiększenie ilości energii otrzymywanej ze źródeł energii odnawialnych.....	15
	3.1.4	Eliminacja uciążliwości transportu drogowego.........................	15
	3.1.5.	Ograniczenie strat energii cieplnej na przesyle w ciepłowniczych magistralach dosyłowych........................	16
3.2.	Hałas..................................		16
	3.2.1.	Opracowanie programów kształtowania klimatu akustycznego w mieście	16
	3.2.2.	Ograniczanie hałasowych uciążliwości motoryzacyjnych i inne działania na rzecz poprawy klimatu akustycznego....................	16
3.3.	Pola elektromagnetyczne..........................		17
	3.3.1	Stworzenie bazy danych o potencjalnych zagrożeniach.............	17
	3.3.2.	Zapobieganie narażeniom ludności.....................	17
3.4.	Wody powierzchniowe i podziemne....................		17
	3.4.1.	Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych................	17
	3.4.1.1. Monitoring istotnych zrzutów ścieków przemysłowych do kanalizacji......		18
	3.4.1.2. Porządkowanie gospodarki ściekowej..................		18
	3.4.2.	Zapewnienie mieszkańcom Kalisza dobrej jakości wody do picia........	18
	3.4.2.1. Doskonalenie monitoringu systemów pomiarowych zużycia wody......		18
	3.4.2.2. Rozbudowa i eksploatacja sieci wodociągowej................		19
	3.4.2.3. Optymalizacja zużycia wody do celów przemysłowych...........		19
3.5.	Powierzchnia ziemi i gleby.........................		19
	3.5.1.	Rozwój lokalnego monitoringu gleb i ziemi na terenie miasta Kalisza.....	19
	3.5.2.	Rekultywacja terenów zdegradowanych...................	20
3.6.	Zasoby przyrody, w tym zieleń miejska....................		20
	3.6.1.	Opracowanie strategii gospodarowania zasobami przyrody na terenach miejskich...............................	20
	3.6.2.	Zachowanie istniejących zasobów zieleni miejskiej...............	20
	3.6.3.	Rozwój terenów zieleni miejskiej......................	21
3.7.	Lasy...........................................		21
	3.7.1.	Zachowanie trwałości lasów........................	22
	3.7.2.	Zagospodarowanie lasów..........................	22
3.8.	Poważne awarie..............................		22
	3.8.1	Zapobieganie poważnym awariom i ograniczanie ich skutków dla ludzi i środowiska..............................	23
3.9.	Ochrona przeciwpowodziowa.......................		24
	3.9.1.	Zwiększenie retencji korytowej rzeki Prosny i jej kanałów oraz wyznaczenie obszarów przeznaczonych do retencjonowania wód powodzio-wych..................................	24
	3.9.2.	Budowa, odbudowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych.......	24
	3.9.3.	Ograniczenie skutków powodzi dla ludzi i środowiska.............	25
3.10	Edukacja ekologiczna...........................		25
	3.10.1	Edukacja ekologiczna oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego rozwoju...........................................	25
	3.10.2	Zwiększenie aktywności społeczeństwa na rzecz środowiska.........	26
	3.10.3	Partnerstwo z biznesem na rzecz środowiska...............	26
4.	ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM.................		46
4.1.	Instrumenty realizacji programu......................		46
	4.1.1.	Instrumenty prawne...........................	47
	4.1.2.	Instrumenty finansowe.........................	47
	4.1.3.	Instrumenty społeczne.........................	47
	4.1.4.	Instrumenty strukturalne.........................	48
4.2.	Monitoring środowiska dla miasta Kalisza ...................		48
4.3.	Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska................		49
	4.3.1	Wdrożenie i monitoring Programu.....................	49
	4.3.2.	Wskaźniki monitorowania efektywności Programu.............	50
	4.3.3.	Harmonogram wdrażania Program.....................	52
	4.3.4.	Promocja i rozpowszechnienie Programu.................	52
5.	ASPEKTY FINANSOWE WDRAŻANIA PROGRAMU.........		53
5.1.	Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej...............		53
5.2.	Budżet państwa i budżet Miasta Kalisza.....................		54
5.3.	Fundusze UE........................................		60
5.4.	Fundacja Ekofundusz...........................		60
5.5.	Banki, instytucje leasingowe........................		60
5.6.	Środki przedsiębiorców i osób fizycznych...................		61
6.	STRESZCZENIE PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA KALISZA, OPRACOWANEGO JAKO WSPÓLNY PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMIN CZŁONKOWSKICH ZWIĄZKU KOMUNALNEGO GMIN "CZYSTE MIASTO, CZYSTA GMINA ".....		62
7.	PODSUMOWANIE.........................		65
8.	SPIS LITERATURY..........................		66
9.	WYKAZ SKRÓTÓW........................		67
10.	SŁOWNICZEK POJĘĆ.......................		68

1. WSTĘP

1.1. Wprowadzenie do programu

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku uznaje ochronę środowiska za jedno z podstawowych zadań Państwa, które powinno być realizowane zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, rozumianego jako zaspokajanie ekonomicznych, społecznych, kulturowych, zdrowotnych i politycznych potrzeb człowieka bez ograniczenia możliwości realizowania tych potrzeb przez przyszłe pokolenia.

W świetle konstytucji RP ochrona środowiska jest jednocześnie jedną z najistotniejszych funkcji integracyjnych państwa, których celem jest zapewnienie funkcjonowania społeczeństwa jako całości i zagwarantowanie mu podstawowych warunków bytu. Obowiązek ochrony środowiska spoczywa przede wszystkim na organach władzy publicznej, w tym zarówno administracji rządowej, jak i samorządowej. Dotyczy również obywateli i podmiotów funkcjonujących w państwie, którzy mają obowiązek chronić środowisko przed negatywnymi skutkami własnych oddziaływań.

Państwo, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju zapewnia przede wszystkim:

• ograniczanie uciążliwości dla środowiska
• racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych i zachowanie możliwości ich odtwarzania
• zachowanie różnorodności biologicznej,
• zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa ekologicznego.

Kalisz - Miasto na prawach powiatu, akceptując zasadę zrównoważonego rozwoju, wskazuje takie kierunki rozwoju, których celem jest kształtowanie Miasta jako dynamicznie rozwijającego się ośrodka, gdzie możliwy jest postęp ekonomiczny i społeczny w harmonii z wymogami ochrony środowiska. Winno w tym pomóc właściwe, zgodne z ideą ekorozwoju, planowanie wszelkich działań. Obowiązujące przepisy nakładają na administrację rządową i samorządową obowiązek opracowania różnego rodzaju planów i programów dotyczących ochrony środowiska, gospodarki wodnej i gospodarki odpadami.

Opracowany Program ochrony środowiska dla Kalisza Miasta na prawach powiatu na lata 2004 -2011 jest pierwszym dokumentem, który tak kompleksowo odnosi się do zagadnień ochrony środowiska w Kaliszu i koordynuje działania w tym zakresie. Omawia najważniejsze problemy ochrony środowiska, proponując sposoby ich rozwiązania w określonym czasie. Istotną częścią programu jest wykaz konkretnych przedsięwzięć proekologicznych wraz z propozycją źródeł ich finansowania.

Władze samorządowe Kalisza, mające świadomość stanu środowiska, mogą swoimi właściwymi decyzjami przyczyniać się do poprawy tego stanu, zapewniając równocześnie rozwój ekonomiczny i społeczny Miasta. Niniejszy program jest instrumentem strukturalnym, który stanowić będzie podstawę do podejmowania działań na rzecz ochrony środowiska w Kaliszu.

2. Podstawa prawna opracowania

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. nr 62, poz. 627 z późn. zm.) Prawo ochrony środowiska nakłada na organy wykonawcze województwa, powiatu i gminy obowiązek opracowania programu ochrony środowiska. Zgodnie z art. 17 ww. ustawy Prezydent Miasta Kalisza w celu realizacji polityki ekologicznej państwa sporządza program ochrony środowiska dla Kalisza - Miasta na prawach powiatu.

Projekt programu podlega zaopiniowaniu przez organ wykonawczy administracji samorządowej wyższego szczebla oraz komisje Rady Miejskiej Kalisza, a następnie na podstawie art.18 ww. ustawy podlega uchwaleniu przez Radę Miejską Kalisza.
Z wykonania Programu Prezydent Miasta Kalisza ma obowiązek sporządzania co dwa lata raportu, który przedkłada Radzie.

Ponadto art. 14 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz. U. nr .62. poz. 628 z późn. zm.) zobowiązuje Prezydenta Miasta Kalisza do opracowania planu gospodarki odpadami, który stanowi część programu ochrony środowiska. Plan gospodarki odpadami dla Kalisza, będącego członkiem związku międzygminnego, został opracowany przez Związek Komunalny Gmin "Czyste Miasto, Czysta Gmina", zgodnie z art.14 ust.11 ustawy o odpadach, jako wspólny plan gospodarki odpadami dla wszystkich gmin wchodzących w skład Związku. Plan gospodarki odpadami stanowi część Programu ochrony środowiska Kalisza - miasta na prawach powiatu na lata 2004-2011.

3. Ogólna charakterystyka obszaru opracowania

Miasto Kalisz jest jednym z czterech miast na prawach powiatu województwa wielkopolskiego. Z dniem 1 stycznia 2000 roku w granice administracyjne miasta włączono sołectwa Dobrzec, Sulisławice i Sulisławice Kolonia. Na dzień 1 stycznia 2004 roku Miasto Kalisz liczyło 107 803 mieszkańców, a jego obszar 69,8 km² (źródło: GUS 2003). Pod względem liczby mieszkańców zajmuje drugie miejsce w województwie, po jego stolicy Poznaniu. Gęstość zaludnienia wynosi 1567,8 na km² powierzchni ogólnej.

1. Położenie

Miasto Kalisz usytuowane jest w centralno - zachodniej Polsce, w południowo-wschodniej części województwa wielkopolskiego i sąsiaduje z powiatem kaliskim, ostrowskim oraz pleszewskim. Pod względem morfologicznym, według podziału B. Krygowskiego, obszar miasta położony jest we wschodniej części Wysoczyzny Kaliskiej zwanej Równiną Kaliską, będącej częścią Niziny Wielkopolskiej. Przez Kalisz przepływają cieki podstawowe Prosna i jej dwa największe dopływy: Swędrnia i Pokrzywnica. W granicach administracyjnych miasta Prosna rozdziela się na trzy kanały: Koryto Główne, Kanał Bernardyński i Kanał Rypinkowski, które wraz z dopływami tworzą Kaliski Węzeł Wodny.

Miasto Kalisz położone jest na skrzyżowaniu dróg północ-południe i wschód-zachód oraz na jednym z głównych szlaków kolejowych z zachodu Europy na wschód. Jest ważnym ośrodkiem administracyjnym, zlokalizowanym między dużymi miastami kraju (Poznaniem, Wrocławiem i Łodzią).

1.3.2. Gleby

Kalisz posiada przewagę gleb pochodzenia mineralnego, zaliczanych do klas IVa i IVb, nie mniej udział gleb II i III klasy bonitacyjnej jest znaczny i wynosi 26,7% użytków rolnych. Najlepsze gleby występują na osiedlach: Winiary, Dobrzec, Szczypiorno, Kolonia Majków, Tyniec w rejonie Swędrni oraz Chmielnik.

1.3.3. Surowce mineralne

Z surowców mineralnych istotne znaczenie mają iły plioceńskie, wykorzystywane w przemyśle ceramiki budowlanej oraz plejstoceńskie piaski wodno-lodowcowe.

1.3.4. Charakterystyka hydrologiczna rzek

Kaliski węzeł wodny (KWW) składa się z koryt rzeki Prosny oraz dwóch kanałów. Na każdym z tych koryt istnieją jazy utrzymujące stały poziom wody w KWW. Długość rzeki Prosny w KWW wynosi około 7 km. Kanały Bernardyński i Rypinkowski spełniają rolę kanałów ulgi dla przeprowadzenia przez miasto wód wezbraniowych. Przepływające przez miasto rzeki charakteryzują się śnieżno-deszczowym reżimem zasilania z jednym lub dwoma maksimami (luty, marzec- związane z roztopami; czerwiec z dużymi opadami deszczu tzw. świętojanka) i jednym minimum w ciągu roku (stany niżówkowe zaczynają się w lipcu i trwają aż do roztopów). Amplituda wahań stanu wody oscyluje wokół wartości 3,0 m. Obszar miasta leży w strefie najniższych odpływów w Polsce. Niskie wartości odpływu wynikają z niedoboru opadów oraz małej zdolności retencyjnej obszaru.

1.3.5. Charakterystyka gospodarcza Kalisza

Kalisz jest drugim po Poznaniu, ośrodkiem gospodarczym Wielkopolski. W gospodarce miasta dominuje przemysł. Wiodącymi branżami przemysłu są: produkcja tkanin i wyrobów włókienniczych, produkcja artykułów spożywczych i napojów oraz przemysł lotniczy i metalowy.

Dwie z pośród kaliskich firm - Energetyka Kaliska SA i WISTIL SA - znajdują się na liście 500 największych pod względem poziomu sprzedaży. W mieście funkcjonuje 12.174 przedsiębiorców, w tym 11.759 w sektorze prywatnym, a 415 w sektorze publicznym. Z ogólnej liczby - 9.624 to firmy osób fizycznych, 1042 - spółki cywilne i 618 - spółki prawa handlowego (w tym 114 to spółki z udziałem kapitału zagranicznego). W 2002 r. w firmach kaliskich zatrudnionych było 31.514 osób, z tego w sektorze prywatnym 18.074 osoby i w sektorze publicznym 13.440 osób. Spośród 38.693 osób pracujących - 11.454 osoby pracowały w przemyśle, a 15.358 osób w usługach rynkowych. Produkcja sprzedana przemysłu wynosiła 1.778.699,1 tys. zł, z tego aż 1.424.627,1 tys. zł pochodziło z sektora prywatnego.

W kaliskich firmach produkowanych jest wiele wyrobów wysokiej jakości, skutecznie konkurujących na rynkach krajowych i zagranicznych. Kaliskie firany żakardowe, tkaniny dekoracyjne, odzież jeansowa, wyroby cukiernicze, koncentraty spożywcze i napoje cieszą się uznaniem konsumentów. Spośród bardziej znanych kaliskich firm przemysłu spożywczego warto wymienić np.: Nestle Polska SA - marka WINIARY, FPC KALISZANKA Sp. z o.o., HELLENA Sp. z o.o. Przemysł włókienniczy i odzieżowy reprezentują m.in. wspomniany wyżej WISTIL SA, HAFT SA, Big Star Limited Sp. z o.o. Ponadregionalne znaczenie mają również inne wcześniej nie wymienione firmy. Należą do nich m.in. POLMO Sp. z o.o. (przemysł motoryzacyjny), WSK "PZL Kalisz " SA, Pratt and Whitney Sp. z o.o. i AEROTECH (przemysł lotniczy), DOSSCHE Poland Sp. z o.o. (produkcja pasz), Przedsiębiorstwo Wega (importer i dystrybutor samochodów osobowych).

Jak wynika z przytoczonych powyżej danych, charakterystycznym dla kaliskiej gospodarki jest silnie rozwinięty sektor prywatny.

Należy również zwrócić uwagę na dobrze rozwinięte i efektywnie funkcjonujące otoczenie biznesu (banki, biura doradcze, kancelarie notarialne, biura obrotu nieruchomościami, agencje reklamowe).

Źródło: Ważniejsze dane o ponadregionach, powiatach i gminach województwa wielkopolskiego (Urząd Statystyczny w Poznaniu, 2003).

4. Koncepcja Programu i metodyka prac

Prawo ochrony środowiska stawia wymagania zarówno w odniesieniu do polityki ekologicznej państwa jak i programów ochrony środowiska przygotowywanych dla potrzeb województw, powiatów i gmin. Stąd struktura "Programu " uwzględnia wymagania polityki ekologicznej państwa, w szczególności określa:

• cele ekologiczne
• priorytety ekologiczne
• rodzaj i harmonogram działań proekologicznych
• środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.

Zgodnie z "Polityką ekologiczną państwa na lata 2003 - 2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 - 2010 " Program określa:

1. Cele średniookresowe do roku 2011 wraz z wykazem zadań:

• krótkookresowych realizowanych do 2007 roku
• średniookresowych realizowanych do 2011 roku.

Realizacja zadań krótkookresowych mających na celu m.in.:

• aktualizację źródeł zanieczyszczeń i obiektów podlegających ochronie
• rozwój lokalnego systemu monitoringu środowiska
• wykonanie pierwszych etapów inwestycji (np. zmiana systemów ogrzewania na ekologiczne, budowa kanalizacji)

pozwoli na uzyskanie pierwszych efektów ekologicznych już w 2007 roku, które prowadzić będą do osiągnięcia celów średniookresowych. Zadania realizowane do 2011 roku w istotnej części będą kontynuacją ww. zadań krótkookresowych.

2. Kierunki działań (priorytety ekologiczne).

3. Zarządzanie programem oraz aspekty finansowe wdrażania programu.

Cele i zadania ujęte w dwóch blokach tematycznych:

1. ochrona poszczególnych komponentów środowiska (powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych i podziemnych, gleby, powierzchni ziemi oraz zasobów przyrody i lasów), a także ochrony przed hałasem i polami elektromagnetycznymi,
2. zagadnienia ochrony przeciwpowodziowej, poważnych awarii, edukacji ekologicznej oraz propagowania działań proekologicznych.

W Programie uwzględniono również wskazówki zawarte w dokumencie pt. Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym.

Należy podkreślić, że niniejszy Program ma formułę otwartą, co oznacza, że w przypadku zmiany wymagań prawnych, pojawiania się nowych problemów, bądź nie wykonania niektórych przedsięwzięć w terminach przewidzianych w tym Programie, dokument będzie cyklicznie aktualizowany.

Program ochrony środowiska dla Kalisza pozostaje w ścisłej relacji z "Programem ochrony środowiska dla województwa wielkopolskiego", "Strategią rozwoju do 2010 roku dla miasta Kalisza" oraz innymi dokumentami, wytyczającymi główne kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego omawianego obszaru.

Zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo ochrony środowiska przy opracowaniu Programu duży nacisk położono na włączenie społeczności lokalnej zarówno w przygotowanie programu jak i jego wdrażanie. Szczególną uwagę zwrócono na wymianę informacji i konsultacje pomiędzy przedstawicielami przedsiębiorstw i innych podmiotów realizujących zadania z zakresu ochrony środowiska. W procesie tym zwanym procesem otwartego planowania wykorzystano takie narzędzia jak:

• warsztaty i spotkania robocze
• bieżące konsultacje ze specjalistami lokalnymi i przedstawicielami najważniejszych zakładów/ instytucji/ organizacji.

Metodyka konstruowania Programu została przedstawiona na rycinie 1.

1. Metodyka konstruowania Programu ochrony środowiska

1.5. Zawartość Programu

Program należy postrzegać jako dokument strategiczny, który będzie wykorzystywany przez władze Miasta Kalisza jako instrument do zarządzania środowiskiem. Ujęto w nim ocenę stanu środowiska, tendencje rozwojowe miasta, cele ekologiczne i strategie ich realizacji, a także koszty i źródła finansowania procesu wdrażania programu.

Program składa się z 7 rozdziałów.

Rozdział 1. Wstęp do Programu

Określa podstawę prawną opracowania, zawiera ogólną charakterystykę miasta, opisuje koncepcję struktury Programu, metodykę prac oraz zawartość Programu.

Rozdział 2. Założenia wyjściowe Programu

Opisuje uwarunkowania Programu, wynikające z polityki ekologicznej państwa, strategii rozwoju województwa wielkopolskiego oraz strategii rozwoju Miasta Kalisza do 2010 roku.

Rozdział 3. Strategia ochrony środowiska dla Kalisza do 2011 roku

Określa cele ekologiczne wraz z kierunkami działań w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska (powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych
i podziemnych, gleby, powierzchni ziemi oraz zasobów przyrody i lasów), a także ochrony przed hałasem i polami elektromagnetycznymi oraz zagadnień dotyczących ochrony przeciwpowodziowej i poważnych awarii, edukacji ekologicznej oraz propagowanie działań proekologicznych. Wskazuje priorytety na lata 2004-2011. Opisuje rodzaj i harmonogram działań na 4 lata z uwzględnieniem działań w perspektywie na kolejne 4 lata. Zawiera również opis przewidzianych do osiągnięcia efektów oraz uzasadnienie wyboru przyjętych do realizacji działań. Integralną częścią tego rozdziału jest zestawienie tabelaryczne p.n. "Cele średniookresowe do 2011 r. wraz z wykazem zadań:

• krótkookresowych realizowanych do roku 2007
• średniookresowych realizowanych do roku 2011

w ramach przyjętych kierunków działań.

Rozdział 4. Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska

Określa instrumenty zarządzania środowiskiem, organizację zarządzania Programem, opis jego wdrażania i monitorowania, w tym wskaźniki monitorowania efektywności Programu, harmonogram procesu wdrażania Programu oraz promocję i rozpowszechnianie Programu.

Rozdział 5. Aspekty finansowe wdrażania Programu

Określa środki i instrumenty finansowe niezbędne do realizacji Programu, koszty wdrożenia przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach 2004 - 2007 (z podziałem na poszczególne cele ekologiczne) oraz udział potencjalnych źródeł finansowania w ogólnych kosztach Programu.

Rozdział 6. Streszczenie Planu gospodarki odpadami dla Kalisza - opracowanego jako wspólny plan gospodarki odpadami dla gmin członkowskich Związku Komunalnego Gmin "Czyste Miasto, Czysta Gmina "

Rozdział 7. Podsumowanie

Załącznikiem do Programu jest Stan Środowiska Miasta Kalisza, stanowiący źródło informacji przy opracowaniu Programu.

2. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU

1. Wprowadzenie

Przy opracowywaniu programu ochrony środowiska dla Miasta Kalisza uwzględniono uwarunkowania zewnętrzne wynikające z polityki ekologicznej państwa, programu i strategii województwa wielkopolskiego w zakresie ochrony środowiska, a także obowiązujące przepisy prawa resortowego w tym m.in.:

• ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
• ustawę z dnia 18 lipca Prawo wodne
• ustawę z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody
• ustawę z dnia 28 września 1991 r. o lasach.

Podstawę do opracowania programu stanowiły również uwarunkowania wewnętrzne wynikające ze strategii rozwoju Kalisza do roku 2010, wieloletniego programu zadań inwestycyjnych dla Miasta Kalisza oraz z diagnozy stanu środowiska w mieście, która identyfikuje mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia dla Kalisza w dziedzinie ochrony środowiska.

1. Uwarunkowania zewnętrzne wynikające z polityki ekologicznej państwa i polityki ekologicznej województwa wielkopolskiego

1. Zasady polityki ekologicznej państwa

Naczelną zasadą, którą przyjęto w działaniach zmierzających do poprawy stanu środowiska w mieście, jest zasada zrównoważonego rozwoju, która realizowana będzie poprzez integrowanie działań gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej. W działaniach tych, oprócz zasady zrównoważonego rozwoju jako nadrzędnej, uwzględnia się szereg zasad pomocniczych takich jak:

• zasadę prewencji, zgodnie z którą należy przeciwdziałać negatywnym skutkom na etapie planowania
• zasadę likwidacji zanieczyszczeń u źródła
• zasadę przezorności, która przewiduje, że rozwiązanie problemów ekologicznych powinno następować już wtedy, gdy pojawia się uzasadnione prawdopodobieństwo, że problem wymaga rozwiązania
• zasadę "zanieczyszczający płaci " nakładająca pełną odpowiedzialność, w tym także materialną za skutki zanieczyszczenia środowiska
• zasadę integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi,
• zasadę skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej, wg, której należy minimalizować nakłady inwestycyjne na jednostkę uzyskanego efektu ekologicznego
• zasadę uspołeczniania, którą realizuje się przez stworzenie dogodnych warunków dla obywateli i grup społecznych do udziału w procesie ochrony środowiska. Osiąga się to przez edukację ekologiczną, budzenie świadomości i wrażliwości ekologicznej, stwarzanie nowej etyki i zachowań wobec przyrody
• zasadę praworządności, w której każdy przepis prawny dotyczący ochrony środowiska powinien być ściśle przestrzegany i niemożliwe powinno być obchodzenie przepisów i stosowanie argumentów o " wyższej konieczności " czy "niemożności ".

VI Program działań Wspólnoty Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska na lata 2001 - 2010 zakłada, że realizacja zrównoważonego rozwoju ma nastąpić poprzez poprawę środowiska i jakości życia obywateli UE. Komisja Europejska wśród czterech priorytetowych obszarów działań wymienia "środowisko i zdrowie". Jednym z głównych celów polityki ekologicznej państwa, a także i miasta jest promocja zdrowia. Współzależność pomiędzy stanem środowiska, a stanem zdrowotnym ludności wywołuje angażowanie się społeczeństwa po stronie ekorozwoju. Miasto Kalisz od 1993 roku należy do Stowarzyszenia Zdrowych Miast Polskich.

2.2.2. Uwarunkowania wynikające ze "Strategii rozwoju województwa wielkopolskiego "

Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego jest istotnym dokumentem planistycznym rozwoju województwa, a pośrednio również rozwoju poszczególnych powiatów i gmin. Dlatego też cele i zadania zawarte w "Programie " są zbieżne z celami i kierunkami działań w dziedzinie ochrony środowiska określonymi na poziomie województwa.

Celem nadrzędnym w zakresie ochrony środowiska przyjętym w "Strategii.. " jest:

"Skierowanie Wielkopolski na ścieżkę zrównoważonego rozwoju i zapewnienie mieszkańcom trwałego bezpieczeństwa ekologicznego ". Pod pojęciem bezpieczeństwo ekologiczne mieszkańców rozumie się zapewnienie im czystego powietrza, zdrowej wody, bezpiecznej dla zdrowia żywności, możliwości rekreacji i wypoczynku oraz trwałego występowania wszystkich istniejących obecnie, dziko żyjących gatunków flory i fauny. Realizację ww. celu nadrzędnego wspomagają niżej wymienione cele podstawowe:

1. Minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w miejscach największego oddziaływania na środowisko w skali województwa, w tzw. "gorących miejscach " (hot spots)
2. Racjonalizacja zużycia energii, surowców i materiałów wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych
3. Zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód, racjonalizacja zużycia wody, zwiększenie zasobów wody w zlewniach oraz ochrona przed powodzią
4. Zapewnienie wysokiej jakości powietrza, redukcja emisji tzw. gazów cieplarnianych i niszczących warstwę ozonową, zminimalizowanie uciążliwego hałasu w środowisku i ochrona przed polem elektromagnetycznym
5. Ochrona powierzchni ziemi, w tym powierzchni biologicznie czynnej i gleb przed degradacją
6. Zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie nowoczesnego systemu ich wykorzystania i unieszkodliwiania
7. Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem georóżnorodności i bioróżnorodności oraz rozwoju zasobów leśnych
8. Ochrona przed nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska oraz sprostanie nowym wyzwaniom tj. zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego.

1. Uwarunkowania wewnętrzne wynikające ze "Strategii rozwoju Miasta Kalisza do 2010 roku "

Celem nadrzędnym przyjętym w Strategii rozwoju Miasta jest:

Rozwój miasta, w którym możliwy jest postęp ekonomiczny i społeczny

w harmonii z wymogami ochrony środowiska

Towarzyszy mu przytoczona poniżej deklaracja władz samorządowych:

Kształtowanie miasta Kalisza jako dynamicznie rozwijającego się, wielofunkcyjnego i zintegrowanego z regionem miasta, dbającego o wzrost poziomu życia mieszkańców, chroniącego wartości historyczne i przyrodnicze, tworzącego sprzyjające warunki dla rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności, wspierającego rozwój szkolnictwa wyższego, kultury i sztuki oraz sportu i rekreacji, otwartego na inwestorów, współpracę międzynarodową i wymianę handlową.

Ponadto Strategia rozwoju miasta Kalisza do 2010 roku zawiera pięć następujących celów strategicznych:

1. Stymulowanie rozwoju przedsiębiorczości, nowoczesności i innowacyjności gospodarki lokalnej oraz usług wyższego rzędu
2. Poprawa warunków życia i stanu bezpieczeństwa publicznego
3. Likwidacja niedoborów, modernizacja i rozwój infrastruktury technicznej
4. Ochrona dziedzictwa historyczno-kulturowego i podnoszenie turystycznej atrakcyjności miasta
5. Poprawa stanu środowiska przyrodniczego i racjonalne zagospodarowanie przestrzeni miasta.

Każdemu z tych celów przypisano cele szczegółowe wraz z zadaniami, których realizacja przyczyni się do osiągnięcia celu nadrzędnego.

Niniejszy program uwzględnia cele określone w Strategii w zakresie ochrony środowiska.

3. STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DLA KALISZA DO 2011 ROKU

W rozdziale tym omówiono cele ekologiczne wraz z kierunkami działań (priorytety ekologiczne) w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska oraz zagadnień dotyczących ochrony przeciwpowodziowej, poważnych awarii, edukacji ekologicznej oraz propagowania działań proekologicznych.

Do określenia priorytetów ochrony środowiska dla Kalisza wykorzystana została ocena stanu środowiska oraz analiza zagrożeń poszczególnych komponentów środowiska.

Przy określeniu priorytetów na lata 2004-2011 uwzględniono następujące kryteria:

• wymogi wynikające z przepisów prawa (ustawy "Prawo ochrony środowiska", ustawy o odpadach i ustawy "Prawo Wodne" oraz innych ustaw komplementarnych),
• wynegocjowane przez Polskę okresy przejściowe dot. implementacji dyrektyw UE
• dysproporcję pomiędzy stanem wymaganym a aktualnym
• możliwość uzyskania zewnętrznego wsparcia finansowego
• zgodność z wieloletnim programem zadań inwestycyjnych Kalisza - Miasta na prawach powiatu na lata 2005-2008
• efektywności ekologicznej i ekonomicznej
• ochrony cennych przyrodniczo obszarów.

W okresie 4 lat, z perspektywą na kolejne 4 lata, wytyczono poniższe cele:

• poprawa stanu jakości powietrza i utrzymanie norm emisyjnych wynikających z ustawodawstwa Unii Europejskiej
• ograniczenie hałasu
• zapobieganie zagrożeniom polami elektromagnetycznymi
• poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych
• ochrona powierzchni ziemi i gleby przed degradacją
• ochrona zasobów przyrody, w tym zieleni miejskiej
• ochrona kompleksów leśnych,
• zabezpieczenie Miasta Kalisza przed powodzią
• podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz kształtowanie postaw i zachowań proekologicznych
• przeciwdziałanie poważnym awariom

Dla osiągnięcia powyższych celów przyjęto kierunki działań, którym przypisano zadania o charakterze:

• krótkoterminowym realizowane do roku 2007
• średniookresowym realizowane do roku 2011.

Zadania realizowane do 2011 roku w istotnej części będą kontynuacją ww. zadań krótkookresowych. Należy podkreślić, że zaproponowany wykaz zadań nie zamyka możliwości realizowania innych przedsięwzięć, charakteryzujących się mniejszą skalą, a tym samym mniejszym jednostkowym efektem.

Proponowane do realizacji w latach 2004-2011 zadania ujęto w części tabelarycznej niniejszego rozdziału.

3.1. Powietrze atmosferyczne

Ocena stanu zanieczyszczenia powietrza, dokonywana jest w oparciu o wyniki badań monitoringowych prowadzonych na terenie miasta przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska i Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną. Jest ona dokonywana w strefach w celu uzyskania informacji o stężeniach zanieczyszczeń na danym obszarze i wskazania terenów, na których występują przekroczenia wartości dopuszczalnych. Pozwala to na określenie obszarów wymagających podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza lub - w przypadku uznania posiadanych informacji za niewystarczające - podjęcia dodatkowych badań. W 2003 roku wykonano pierwszą ocenę roczną zanieczyszczeń powietrza w strefach. Wg kryteriów ochrony zdrowia Miasto Kalisz zostało zakwalifikowane do klasy ogólnej "B " o stężeniach zanieczyszczeń powyżej wartości dopuszczalnej, lecz nie przekraczających wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji. Wiąże się to z koniecznością określenia obmes New Roman">szarów przekroczeń wartości dopuszczalnych. Wg kryteriów ochrony roślin Miasto Kalisz zostało zaliczone do klasy A.

Na podstawie przeprowadzonej oceny stanu zanieczyszczenia powietrza w Kaliszu określono następujący cel średniookresowy do 2011 roku:

Poprawa stanu czystości powietrza i utrzymanie norm emisyjnych wynikających z ustawodawstwa

Zapewnienie wysokiej jakości powietrza oznacza spełnienie wymagań ustawowych w zakresie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu. Odnosi się to do następujących substancji: benzen, dwutlenek i tlenek azotu, dwutlenek siarki, ołów, ozon, pył zawieszony, tlenek węgla. Przez poprawę stanu czystości powietrza rozumie się osiągnięcie i utrzymanie standardów jakości powietrza. Utrzymanie norm emisyjnych związane jest z eksploatacją instalacji zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Dla realizacji ww. celu wyznaczono następujące kierunki działań:

3.1.1. Rozwój lokalnego monitoringu powietrza na terenie miasta Kalisza

W celu określenia na terenie miasta obszarów, gdzie występują przekroczenia wartości dopuszczalnych, konieczna jest pełna inwentaryzacja źródeł emisji zanieczyszczeń do powietrza (emisja punktowa, powierzchniowa i liniowa) i bieżąca aktualizacja ewidencji tych źródeł. Towarzyszyć temu powinien rozwój istniejącej sieci pomiarowej jakości powietrza w mieście. Zebrane w wyniku pomiarów dane zostaną udostępnione mieszkańcom Kalisza poprzez zainstalowanie tablic z informacją o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza. Przy realizacji tego kierunku działań bardzo ważna jest optymalne usytuowanie punktów pomiarowych.

3.1.2. Eliminowanie węgla jako paliwa w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych i zastępowanie go ekologicznymi nośnikami energii

Dominującym źródłem emisji zanieczyszczeń do atmosfery jest energetyka, przemysł oraz sektor gospodarki komunalnej (mieszkania, obiekty publiczne i zakłady usługowe) odpowiadający głównie za tzw. niską emisję. W sezonie grzewczym, w szczególności na terenach zabudowy mieszkaniowej, obserwuje się znaczny wzrost stężeń SO₂ i pyłu zawieszonego. W sektorze gospodarki komunalnej funkcjonują stare nieefektywne kotłownie, gdzie spala się niskiej jakości węgiel o dużej zawartości siarki i popiołu. Dlatego też ważne jest podejmowanie działań mających na celu eliminowanie węgla jako paliwa i zastępowanie go bardziej ekologicznymi nośnikami energii (gaz, olej, energia elektryczna).

W ramach przyjętego kierunku działań należy:

• kontynuować akcję dofinansowania zmiany systemów ogrzewania z węglowego na ekologiczne w mieszkaniach osób fizycznych,
• modernizować źródła emisji w placówkach użyteczności publicznej i w zakładach przemysłowych.

3. 1.3. Zwiększenie ilości energii otrzymywanej ze źródeł energii odnawialnych

Strategia Rozwoju Energii Odnawialnej zakłada osiągnięcie w 2010 roku 7,5% udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii pierwotnej. Poziom ten można osiągnąć głównie przez odpowiednie wykorzystanie:

- zasobów biomasy - do produkcji energii cieplnej

- energii wody i wiatru - do produkcji energii elektrycznej

- słońca - do produkcji energii cieplnej i elektrycznej

- wód geotermalnych - do produkcji energii cieplnej

- biogazu z oczyszczalni ścieków - do produkcji energii cieplnej i elektrycznej

i składowisk odpadów.

Przewiduje się, że największy udział w produkcji "czystej energii " będzie miała energia pozyskiwana w procesie spalania biomasy (słomy, drewna, roślin o dużej wydajności energetycznej). Biomasa pochodząca z upraw energetycznych jest przedmiotem zainteresowania Elektrociepłowni Kalisz - Piwonice S.A. W celu wykorzystania wierzby energetycznej przewiduje się budowę kotła o mocy około 15 MW. Pod koniec 2003 roku Elektrociepłownia przeprowadziła próby współwspalania miału węglowego z biomasą. Rozpoczęcie tej inwestycji planuje się w 2005 r.

Spalanie wierzby czy topoli dla celów energetycznych przyczyni się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń jednocześnie pozwoli uzyskać wymagane limity w zakresie udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii pierwotnej.

W Kaliszu w mniejszym stopniu może być wykorzystywana energia wiatru, słońca, biogazu czy wód płynących w związku z panującymi warunkami klimatyczno - geograficznymi oraz wysokimi kosztami budowy obiektów.

Energia pozyskiwana z promieniowania słonecznego może być wykorzystana w porze dziennej do podgrzewania wody i powietrza , zaś nocą do oświetlania terenu. Dobrym wzorem do naśladowania jest zastosowanie tego typu energii oraz energii geotermalnej w domkach jednorodzinnych i w gospodarstwach rolnych.

Stworzy to szansę eliminacji paliw kopalnych destabilizujących klimat poprzez emisje CO₂ i niszczących lokalne ekosystemy.

4. Eliminacja uciążliwości transportu drogowego

Ruch drogowy jest istotnym źródłem zagrożeń dla środowiska, w tym emisji zanieczyszczeń do powietrza. Pożądanym kierunkiem działań w tym zakresie jest:

• wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszarów o gęstej zabudowie poprzez budowę obwodnic,
• egzekwowanie reżimów emisji spalin przez pojazdy i eliminowanie samochodów nie posiadających katalizatorów. Instrumentem pozwalającym na realizację tego zadania jest wzmożenie kontroli pojazdów w zakresie emisji spalin i doposażenie policji drogowej w specjalistyczny sprzęt pomiarowy,
• modernizacja taboru autobusowego komunikacji miejskiej. Kaliskie Linie Autobusowe Sp. z o.o. zakupiły w ostatnich latach 24 nowe autobusy nowoczesnych marek MAN i Volvo. W 2003 roku zakupiono 10 sztuk autobusów marki Scania wyposażonych w silniki spełniające normę EURO-2. W 2004 roku firma planuje ponowny zakup autobusów wyposażonych w silniki spełniające normę EURO-2, a w latach następnych autobusów wyposażonych w silniki spełniające normę EURO-4. Z punktu widzenia ochrony środowiska ważna jest kontynuacja tego zadania (zakup autobusów z silnikami EURO 2 i EURO 4).

Ponadto w Strategii rozwoju miasta Kalisza do 2010 wskazuje się na konieczność opracowania "Polityki transportowej miasta" , która powinna mieć charakter proekologiczny. Niniejszy program wskazuje na potrzebę opracowania i wprowadzenia takiej polityki.

5. Ograniczanie strat energii cieplnej na przesyle w ciepłowniczych magistralach dosyłowych

W ostatnich latach w ramach planu zadań inwestycyjnych Kalisza dokonano licznych modernizacji systemów grzewczych w placówkach oświatowych, służby zdrowia i opieki społecznej. W ramach kontynuacji redukcji emisji zanieczyszczeń do atmosfery przewidziano dalszą modernizację sieci cieplnych kanałowych na sieci cieplne preizolowane na terenie osiedli mieszkaniowych i w starej części miasta oraz kontynuację modernizacji węzłów cieplnych. Realizacja zadania wpłynie na zmniejszenie strat ciepła na przesyle w ciepłowniczych magistralach dosyłowych. W efekcie nastąpi ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza związane z oszczędnościami paliwa przy produkcji energii.

3.2. Hałas

Cel średniookresowy do 2011 roku dla ochrony przed hałasem brzmi:

Ograniczenie hałasu w mieście do obowiązujących poziomów

Kierunki działań do 2011 roku przedstawiają się następująco:

3.2.1. Opracowanie programów kształtowania klimatu akustycznego w mieście

Podstawą do realizacji najważniejszych zadań inwestycyjnych z zakresu kształtowania właściwego klimatu akustycznego będzie program ochrony przed hałasem, który musi być poprzedzony sporządzeniem tzw. mapy akustycznej zawierającej m.in. identyfikację zagrożeń hałasem. Istotne jest także określenie wymagań odnośnie klimatu akustycznego dla różnego rodzaju terenów. Standardy akustyczne powinny być określone przede wszystkim w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Ponieważ dominującym źródłem degradacji klimatu akustycznego w mieście jest transport drogowy, to do opracowania programu ochrony przed hałasem konieczne jest wcześniejsze sporządzenie i uchwalenie proekologicznej polityki transportowej.

Ustawowy obowiązek sporządzenia mapy akustycznej, oceny stanu akustycznego środowiska i opracowania programu ochrony przed hałasem ciąży na Prezydencie Miasta. Termin sporządzenia mapy i oceny stanu akustycznego środowiska Prawo ochrony środowiska ustala na 2012 r. Program ochrony przed hałasem musi być opracowany do 2013 r.

3.2.2. Ograniczanie hałasowych uciążliwości motoryzacyjnych i inne działania na rzecz poprawy klimatu akustycznego

Do czasu opracowania kompleksowego programu ochrony przed hałasem i proekologicznej polityki transportowej należy realizować zadania, które prowadzić będą do ograniczenia hałasu w mieście nie powodując jednocześnie istotnych komplikacji w planowaniu kompleksowych przedsięwzięć. Do zadań takich należy np.

• kształtowanie zachowań komunikacyjnych pożądanych z punktu widzenia zmniejszenia uciążliwości transportowych
• rozwój transportu publicznego
• tworzenie infrastruktury dla ruchu rowerowego
• realizacja rozwiązań z zakresu inżynierii dróg i organizacji ruchu powodujących uspokojenie ruchu na terenach osiedlowych
• budowa barier dźwiękoizolacyjnych chroniących przed hałasem najbardziej zagrożone tereny i obiekty (ekrany akustyczne, pasy zieleni ochronnej).

3.3. Pola elektromagnetyczne

Głównymi źródłami pól elektromagnetycznych występujących w środowisku są instalacje elektroenergetyczne wysokich napięć (napowietrzne linie i stacje transformatorowe) oraz anteny sieci radiokomunikacyjnych. Ewentualne zagrożenia polami wyższymi od dopuszczalnych mogą występować jedynie w najbliższym sąsiedztwie instalacji. Dlatego istotne jest zewidencjonowanie głównych źródeł pól elektromagnetycznych i w razie konieczności utworzenie obszarów ograniczonego użytkowania na terenach zagrożonych. Cel średniookresowy do 2011 roku dla ochrony przed polami elektromagnetycznymi brzmi:

Zapobieganie zagrożeniom polami elektromagnetycznymi

Kierunkami działań do 2011 roku są:

3.3.1. Stworzenie bazy danych o potencjalnych zagrożeniach

3.3.2. Zapobieganie narażeniom ludności

Do tworzenia obszarów ograniczonego użytkowania na terenach, na których nie można wyeliminować występowania ponadnormatywnych pól elektromagnetycznych, zobowiązuje Radę Miejską ustawa - Prawo ochrony środowiska. Podstawą do wyznaczenia takich obszarów musi być szczegółowe rozpoznanie zagrożeń na podstawie opisu źródeł i określenia zasięgu pól w ramach raportów o oddziaływaniu na środowisko, przeglądów ekologicznych lub wniosków o pozwolenia emisyjne.

4. Wody powierzchniowe i podziemne

3.4.1. Dla ochrony zasobów wodnych przyjęto następujący cel średniookresowy do 2011 rok:

Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych

Zagadnienia gospodarowania wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju reguluje w układzie zlewniowym Ustawa Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001, w szczególności:

• warunki korzystania z wód
• ochronę zasobów wodnych
• zarządzanie zasobami wodnymi.

Ustawa zakłada, iż gospodarowanie wodami jest prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości. Gospodarowanie wodami realizuje zasadę wspólnych interesów przy współpracy administracji publicznej, użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczności tak, aby uzyskać maksymalne korzyści społeczne.

Według "Polityki Ekologicznej Państwa... " w perspektywie do 2010 roku wszystkie aglomeracje o RLM ≥ 15 000 powinny zostać wyposażone w mechaniczno - biologiczne oczyszczalnie ścieków z usuwaniem biogenów wraz z systemami kanalizacji. Oczyszczalnia ścieków dla miasta Kalisza została zrealizowana w 1999 roku wraz z kolektorami dosyłowymi. Obecnie realizowana jest modernizacja i rozbudowa sieci kanalizacyjnej w mieście. Działania są zgodne ze "Strategią rozwoju miasta Kalisza do roku 2010 ", która w ramach celu strategicznego wymienia "Likwidację niedoborów, modernizację i rozwój infrastruktury technicznej ".

Dla poprawy jakości wód powierzchniowych i podziemnych niezbędne jest podjęcie działań w ramach następujących kierunków:

3.4.1.1. Monitoring istotnych zrzutów ścieków przemysłowych do kanalizacji

Ścieki z zakładów przemysłowych mogą istotnie wpływać na pracę Grupowej Oczyszczalni Ścieków w Kucharach. Prowadzenie stałych badań ilości i jakości ścieków wprowadzanych do urządzeń kanalizacji miejskiej jest konieczne, ponieważ pozwolą one na identyfikację źródeł zanieczyszczeń i podejmowanie działań w przypadku stwierdzenia przekroczeń ładunków zanieczyszczeń. W ramach tego kierunku działań należy opracować i wdrożyć program ciągłego monitoringu zrzutów ścieków z zakładów przemysłowych oraz opracować i wdrożyć system zbierania i gromadzenia informacji o jakości ścieków przemysłowych.

3.4.1.2. Porządkowanie gospodarki ściekowej

Miasto Kalisz posiada "Program działań inwestycyjnych związanych z gospodarką ściekową Miasta Kalisza " zatwierdzony uchwałą Rady Miasta Kalisza nr XV/108/95 z dnia 21.11.1995 r oraz uchwalony w marcu 2003 r. "Wieloletni plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych na lata 2003 - 2005 ", przyjęty uchwałą Rady Miejskiej Kalisza Nr V/72/2003 z 27.03.2003 r. i realizowany przez PWiK Sp. z o.o. w Kaliszu.

Istotnym elementem powyższych działań jest również opracowany i realizowany przez PWiK Sp. z o.o. w Kaliszu "Program likwidacji wylotów nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych ", którego realizacja wpłynie na poprawę stanu czystości wód rzeki Prosny.

W ramach tego kierunku działań realizowane będą następujące zadania:

1. inwentaryzacja wylotów kanalizacji deszczowej i urządzeń oczyszczających ścieki,

2. rozbudowa i modernizacja miejskiej sieci kanalizacyjnej, w tym m. in:

• rozdział kanalizacji ogólnospławnej
• budowa nowych odcinków kanalizacji sanitarnej i deszczowej
• likwidacja wylotów ścieków do wód powierzchniowych i kierowanie ich na GOŚ,
• budowa urządzeń do oczyszczania ścieków deszczowych

3. modernizacja urządzeń oczyszczających ścieki w zakładach przemysłowych

3.4.2. Drugim celem średniookresowym do roku 2011 roku dla ochrony zasobów wodnych jest:

Zapewnienie mieszkańcom Kalisza dobrej jakości wody do picia

Dla realizacji tego celu niezbędne są następujące kierunki działań:

3.4.2.1. Doskonalenie monitoringu systemów pomiarowych zużycia wody

W ramach tego kierunku działań przewidziano:

• zakup i montaż urządzeń pomiarowego zużycia wody przez odbiorców
• monitoring ilościowy strat wody na przesyle i ich minimalizacja w celu racjonalnego wykorzystywania wody.

3.4.2.2. Rozbudowa i eksploatacja sieci wodociągowej

Inwestycje w zakresie rozbudowy sieci wodociągowych będą realizowane równocześnie z budową nowych osiedli mieszkaniowych, zakładów usługowych i przemysłowych, zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego miasta.

W ramach tego kierunku działań przewidziano:

• rozbudowę II etapu ujęcia wody "Lis " i stacji uzdatniania wody "Lis "
• budowę nowych sieci wodociągowych na terenie miasta
• sukcesywne czyszczenie odcinków sieci i instalacji wodociągowej.

3.4.2.3. Optymalizacja zużycia wody do celów przemysłowych

W ramach tego kierunku wspierane będą działania podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą, w tym eliminowanie nieuzasadnionego wykorzystania wód podziemnych do celów przemysłowych oraz wdrażanie nowych technologii wodooszczędnych. Dla realizacji tego kierunku konieczna będzie weryfikacja pozwoleń wodno-prawnych na pobór wód podziemnych przez zakłady przemysłowe, w oparciu o zatwierdzone bilanse zasobów wodnych.

3.5. Powierzchnia ziemi i gleby

Cel średniookresowy do 2011 roku dla ochrony gleby i powierzchni ziemi brzmi:

Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją

Dla realizacji tego celu przyjęto następujące kierunki działań:

3.5.1. Rozwój lokalnego monitoringu gleb i ziemi na terenie miasta Kalisza

Obecnie w województwie wielkopolskim badania stanu chemicznego gleb prowadzone są przez Stację Chemiczno-Rolniczą w Poznaniu w ramach regionalnego monitoringu środowiska w 60 punktach pomiarowych. W ramach tego monitoringu na terenie Kalisza badaniami objęte jest jedno gospodarstwo rolne.

W celu określenia terenów, gdzie występują przekroczenia standardów jakości gleb konieczny jest rozwój lokalnego monitoringu gleb i ziemi na terenie miasta. Zgodnie z art.109 ust. 2 Prawa ochrony środowiska prowadzenie okresowych badań jakości gleby i ziemi należy do obowiązków starosty (Prezydenta Kalisza- Miasta na prawach powiatu)

W pierwszej kolejności należy opracować program badań, który określi zakres i sposób realizacji tego monitoringu. Przede wszystkim badania wykonywane będą na terenach, gdzie istnieje podejrzenie, że standardy jakości gleb i ziemi zostały przekroczone. Minister właściwy d/s środowiska może określić w drodze rozporządzenia zakres i sposób prowadzenia badań.

Efektem wdrożenia monitoringu gleb zgodnie z opracowanym programem badań będzie zdiagnozowanie stanu jakości gleb i ich ewentualnego skażenia. Umożliwi to stworzenie pełnego rejestru terenów, gdzie standardy jakości gleb i ziemi zostały przekroczone. Zgodnie z przepisami starosta prowadzi, aktualizowany corocznie, rejestr zawierający informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleby lub ziemi, z wyszczególnieniem obszarów, na których obowiązek rekultywacji obciąża starostę.

3.5.2. Rekultywacja terenów zdegradowanych

Dla terenów zdegradowanych na skutek zanieczyszczenia gleb, niekorzystnego przekształcenia naturalnego ukształtowania terenu oraz działalności eksploatacyjnej konieczne będzie przeprowadzenie rekultywacji na podstawie opracowanych projektów rekultywacji. Obowiązek rekultywacji spoczywa na właścicielu terenu, chyba że wykaże on, iż zanieczyszczenie gleby lub ziemi lub niekorzystne przekształcenie naturalnego terenu dokonane zostało przed dniem objęcia przez niego władania.

W Kaliszu w pierwszej kolejności rekultywacji wymagają wyrobiska pokopalniane zlokalizowane na terenach osiedli Rypinek i Tyniec. Prezydent Miasta Kalisza jako właściciel dawnej kopalni "Tyniec" ma obowiązek ją zrekultywować. Projekt rekultywacji dostarczy przede wszystkim aktualnych informacji dotyczących istniejących warunków hydrogeologicznych oraz informacji o rodzaju mogących tam wystąpić zagrożeń naturalnych. W celu uzyskania ww. informacji konieczne będzie wykonanie odwiertów w terenie. Zatwierdzony projekt rekultywacji tego terenu będzie podstawą do wykonania rekultywacji. Właściciel pokopalnianego wyrobiska na osiedlu Rypinek również ma obowiązek wykonać rekultywację tego terenu zgodnie z zatwierdzonym przez Prezydenta Miasta Kalisza projektem rekultywacji dla tego terenu.

3.6 . Zasoby przyrody, w tym zieleń miejska

Cel średniookresowy do roku 2011 dla ochrony przyrody brzmi:

Ochrona i zachowanie zasobów przyrody, w tym zieleni miejskiej

O warunkach życia w mieście, jego walorach zdrowotnych i rekreacyjnych w dużym stopniu decyduje stan środowiska przyrodniczego. Gospodarowanie zasobami przyrody w mieście jest szczególnie trudne ze względu na ekspansję urbanistyczną oraz negatywny wpływ środowiska miejskiego na przyrodę. Zasoby przyrody w mieście jako ożywiony element ekosystemu powinny podlegać szczególnej ochronie. W celu ochrony i zachowania zasobów przyrody, w tym zieleni miejskiej realizowane będą następujące kierunki działań:

3.6.1. Opracowanie strategii gospodarowania zasobami przyrody na terenach miejskich

Dla prawidłowego gospodarowania zasobami przyrody w aglomeracji miejskiej potrzeba opracowania perspektywicznego programu kształtowania i rozwoju miejskich terenów zieleni. Podstawą do sporządzenia tego programu będzie pełna inwentaryzacja zasobów przyrody na terenie miasta, w tym określenie obszarów cennych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym.

3.6.2. Zachowanie istniejących zasobów zieleni miejskiej

Zagrożeniem dla rozwoju terenów zieleni miejskiej oraz zachowania stanu istniejącego są naciski inwestorów na traktowanie terenów zieleni jako rezerw terenu pod inne funkcje. W celu przeciwdziałania tym zagrożeniom należy objąć ochroną istniejące zasoby zieleni w mieście i zapewnić utrzymanie wszystkich rodzajów obiektów przyrodniczych, składających się na całość miejskich terenów zieleni.

W ramach przyjętego kierunku działań należy:

• kontynuować modernizację istniejących obiektów zieleni w celu wzbogacenia ich funkcji i poprawy estetyki (poprzez wzbogacenie obiektu w nowe nasadzenia materiału roślinnego, wykonanie remontu nawierzchni alejek, wymianę urządzeń małej architektury)
• kontynuować rewaloryzację terenów zabytkowych
• przeprowadzić prace pielęgnacyjno-lecznicze przy wytypowanych starych, cennych drzewach
• objąć ochroną cenne obiekty przyrodnicze i krajobrazowe (ustanawianie użytków ekologicznych i stanowisk dokumentacyjnych),
• wprowadzać procedury lokalizacyjne chroniące zasoby przyrody przed przeinwestowaniem.

3.6.3. Rozwój terenów zieleni miejskiej

Ograniczenie zasad projektowania zieleni w mieście do aspektu estetycznego jest niewystarczające. Istnieje potrzeba traktowania elementów zieleni położonej w mieście jako komponentów ekosystemu wychodzącego daleko poza jego granice. Jako nadrzędną formę zieleni w aglomeracji miejskiej uznać należy układ tworzący system przyrodniczy miasta. Do systemu przyrodniczego miasta włącza się wszystkie powierzchnie biologicznie czynne.

Należy dążyć do realizacji koncepcji miasta - ogrodu. Takie miasto - ogród składa się z korytarzy zieleni, łączących większe obszary zielone i parki w obrębie miasta, pas zieleni wokół terenu aglomeracji oraz tereny zielone poza miastem. Łączenie poszczególnych obszarów zielonych korzystnie wpływa na mikroklimat miasta oraz jego estetykę.

Dalszy rozwój terenów zieleni miejskiej następować będzie poprzez rozwinięcie dotychczasowego układu przyrodniczego miasta w wyniku tworzenia kolejnych jego ogniw. Bardzo ważna jest integracja aspektów przyrodniczych z planowaniem przestrzennym.

W związku z powyższym szczególną uwagę skierowano na zadania, takie jak:

• zagospodarowanie zielenią terenów zdewastowanych,
• urządzenie ogrodów w otoczeniu placówek oświatowych, dla celów dydaktycznych oraz podnoszenia walorów estetycznych
• wspieranie inicjatyw mieszkańców w zakresie rozwoju terenów zieleni,
• egzekwowanie od inwestorów obowiązku realizacji projektu w części dotyczącej zieleni
• dalsze zadrzewianie i zakrzewianie terenów przydrożnych, placów, skwerów i nieruchomości.

3.7. Lasy

Lasy komunalne oraz lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa w Kaliszu należą do grupy lasów szczególnie chronionych ( lasy ochronne) z uwagi na ich położenie w granicach administracyjnych lub w odległości do 10 km od granic administracyjnych miasta liczącego ponad 50 tys. mieszkańców. Mają one za zadanie ochronę zdrowia człowieka przed szkodliwym oddziaływaniem zanieczyszczeń atmosfery i hałasem. Stanowią one także miejsce masowej turystyki i rekreacji.

Cel średniookresowy do roku 2011 w zakresie gospodarki leśnej brzmi:

Ochrona kompleksów leśnych

Ochronę kompleksów leśnych należących do grupy lasów szczególnie chronionych (lasów ochronnych) prowadzi się pod kątem utrzymania ich wielofunkcyjnej roli ze szczególnym uwzględnieniem funkcji, dla których zostały uznane za ochronne. Z tych względów zachodzi potrzeba modyfikacji zasad gospodarki leśnej przyjętych dla lasów gospodarczych.

Przy prowadzeniu gospodarki leśnej w lasach ochronnych obowiązują przepisy określone w § 3 i 4 rozporządzenia ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa z dnia 25 sierpnia 1992 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki leśnej ( Dz. U. Nr 67, poz.337) z uwzględnieniem celów i zasad wynikających z ustawy o lasach.

Dla realizacji tego celu przyjęto następujące kierunki działań:

3.7.1. Zachowanie trwałości lasów

Drzewostany leśne narażone są na choroby i uszkodzenia spowodowane przez grzyby pasożytnicze, szkodniki owadzie, szkodliwe oddziaływanie emisji gazów i pyłów. Zachowanie trwałości lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą to działania mające na celu kształtowanie równowagi w ekosystemie leśnym i podnoszenie naturalnej odporności drzewostanów w szczególności poprzez: dbałość o stan zdrowotny i sanitarny lasów, preferowanie naturalnego odnowienia lasu oraz ograniczenia regulacji stosunków wodnych do prac uzasadnionych potrzebami odnowienia lasu.

3.7.2. Zagospodarowanie lasów

Ten kierunek działań realizowany jest poprzez maksymalizację kształtowania bioróżnorodności tj.:

• dostosowanie struktury gatunkowej lasu do warunków mikrosiedliska
• zaniechania stosowania schematów w cięciach pielęgnacyjnych
• zachowanie wybranych fragmentów lasu w stanie zbliżonym do naturalnego
• pielęgnowanie krajobrazu leśnego
• rekreacyjne zagospodarowanie lasu.

3.8. Poważne awarie

W ustawie Prawo ochrony środowiska zostały określone Instrumenty prawne służące przeciwdziałaniu poważnej awarii, obowiązki zakładu stwarzającego zagrożenie wystąpienia awarii przemysłowej oraz podstawowe obowiązki organów administracji związane z awarią przemysłową. Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają przede wszystkim na prowadzącym zakład o zwiększonym lub dużym ryzyku oraz na organach administracji takich jak: Wojewoda, Prezydent, Państwowa Straż Pożarna, Inspekcja Ochrony Środowiska.

Do najważniejszych obowiązków prowadzącego zakład o zwiększonym lub dużym ryzyku należy przede wszystkim:

• zgłoszenie zakładu właściwemu organowi Straży Pożarnej
• sporządzenie programu zapobiegania poważnym awariom przemysłowym
• opracowanie raportu bezpieczeństwa
• opracowanie wewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego.

Do najważniejszych obowiązków komendanta Państwowej Straży Pożarnej należy m. in.:

• sporządzenie zewnętrznego planu operacyjno-ratowniczego dla terenu narażonego na skutki awarii przemysłowej, położonego poza zakładem o dużym ryzyku zgodnie z obowiązującymi procedurami
• podjęcie działań operacyjno-ratowniczych we współpracy z prowadzącym zakład w przypadku wystąpienia awarii.

Organy Inspekcji Ochrony Środowiska są zobowiązane m.in. do:

• przeciwdziałania poważnym awariom
• współdziałania w akcjach zwalczania poważnych awarii z organami właściwymi do jej prowadzenia
• rozpoznania stopnia zanieczyszczenia środowiska w skutek awarii
• prowadzenia rejestru poważnych awarii.

Do najważniejszych źródeł stwarzających potencjalne zagrożenie wystąpienia poważnych awarii na terenie Kalisza należy zaliczyć:

• zakłady przemysłowe o zwiększonym lub dużym ryzyku
• przewóz substancji niebezpiecznych przez teren miasta.

Na terenie Kalisza nie ma zakładów o dużym lub zwiększonym ryzyku wstąpienia poważnych awarii. Potencjalnym źródłami poważnych awarii na terenie Kalisza są natomiast stacje paliw, istniejące w zakładach przemysłowych instalacje chłodnicze z wykorzystaniem amoniaku jako czynnika chłodzącego.

Działalność kontrolną w zakresie przeciwdziałania poważnym awarii prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu. Kontrole mają na celu identyfikację zagrożeń, rozpoznanie stanu ilościowo-jakościowego materiałów niebezpiecznych oraz ocenę stanu zabezpieczenia potencjalnego źródła zagrożenia.

Na podstawie przeprowadzonej analizy źródeł stwarzających potencjalne zagrożenie wystąpienia awarii na terenie miasta określono następujący cel średniookresowy do 2011 roku:

Przeciwdziałanie poważnym awariom

Dla realizacji tego celu wyznaczono następujący kierunek działań:

3.8.1. Zapobieganie poważnym awariom i ograniczanie ich skutków dla ludzi i środowiska

Ochrona środowiska przed poważnymi awariami to przede wszystkim działania mające na celu zapobieganie zdarzeniom mogącym powodować awarię oraz ograniczanie jej skutków dla ludzi i środowiska.

W ramach tego kierunku działań realizowane będą następujące zadania:

1. Systematyczna weryfikacja listy zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku. Obecnie na terenie Kalisza nie ma zakładów o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowych. Mimo to konieczna jest systematyczna weryfikacja listy potencjalnych sprawców poważnych awarii i sytuacji kryzysowych.
2. Wyznaczenie tras tranzytowych przewozu niebezpiecznych substancji. Wyznaczenie tras tranzytowych dla pojazdów przewożących niebezpieczne substancje z ominięciem terenów o dużej gęstości zamieszkania zmniejszać będzie niebezpieczeństwo dla ludności i środowiska, powstające podczas ewentualnej awarii.
3. Utworzenie dla aglomeracji kaliskiej parkingu dla pojazdów przewożących niebezpieczne substancje. Na terenie miasta nie ma wytypowanego miejsca, gdzie można by odtransportować pojazd stwarzający zagrożenie i tam prowadzić akcję ratowniczą. Utworzenie parkingu dla pojazdów przewożących niebezpieczne substancje minimalizować będzie zagrożenie dla mieszkańców i środowiska w mieście.
4. Utworzenie Miejskiego Centrum Reagowania. Inwestycja ta obejmuje utworzenie grupy zespołu reagowania kryzysowego; tj. grupy planowania cywilnego oraz grupy monitorowania, prognoz i analiz. W skład tego zadania wchodzą:

• adaptacja pomieszczeń
• zakup urządzeń łączności przewodowej i bezprzewodowej
• stworzenie systemu teleinformatycznego
• zakup specjalistycznego oprzyrządowana i oprogramowania systemu zapewniającego możliwości multimedialnej prezentacji danych
• opracowanie map operacyjnych standardowych i cyfrowych
• stworzenie systemu uruchamiania, ostrzegania i alarmowania ludności.

1. Rozbudowa Centralnego Systemu Alarmowego dla miasta Kalisza. Zadanie to obejmuje zakup syren (co roku jednej) oraz zainstalowanie ich w wyznaczonych na terenie miasta miejscach.
2. Doskonalenie zintegrowanego systemu łączności służb ratowniczych oraz systemu ostrzegania i alarmowania ludności. Doskonalenie zintegrowanego systemu łączności służb ratowniczych pozwoli na efektywniejsze prowadzenie akcji ratunkowych.
3. Modernizacja zakładów stwarzających potencjalne zagrożenie wystąpienia poważnych awarii. W ramach tego zadania zakłady stwarzające potencjalne zagrożenie wystąpienia poważnych awarii prowadzić będą modernizacje instalacji i urządzeń.

3.9. Ochrona przeciwpowodziowa

Kalisz został uznany przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu za najbardziej zagrożone powodzią miasto w województwie wielkopolskim. Dla zabezpieczenia przeciwpowodziowego Kalisza najistotniejsze znaczenie ma budowa zbiornika wodnego na Prośnie, z lokalizacją powyżej miasta, charakteryzującego się dużą retencją czynną.

Innymi działaniami w zakresie ochrony miasta przed powodzia, podejmowanymi w jego granicach, są: wyznaczenie terenów zalewowych o znacznej retencji, korzystnie oddziaływujących na redukcję przepływów kulminacyjnych, budowa nowych, brakujących i modernizacja istniejących obwałowań przeciwpowdziowych, utrzymanie stałej retencji korytowej rzek i kanałów oraz retencji powodziowej na zbiorniku "Pokrzywnica ".

Zbiornik wodny na Prośnie "Wielowieś Klasztorna ", którego zapora czołowa zlokalizowana będzie w odległości 23 km na południe od Kalisza, został zaprojektowany o pojemności 48,8 mln m³, z możliwością nadpiętrzenia wód powodziowych do 67,5 mln m³. Powierzchnia zalewu zbiornika, w zależności od jego napełnienia, wahać się będzie od 1704 ha do 2074 ha. Pierwotny termin realizacji zbiornika przewidziano na lata 2004-2007. Aktualnie prowadzone są wykupy nieruchomości. Protesty niektórych właścicieli gruntów mogą wpłynąć na opóźnienia terminu realizacji inwestycji.

Cel średniookresowy do 2011 roku dla ochrony przeciwpowodziowej brzmi:

Zabezpieczenie miasta Kalisza przed powodzią

Dla osiągnięcia celu przyjęto następujące kierunki działań do 2011 roku:

3.9.1. Zwiększenie retencji korytowej rzeki Prosny i jej kanałów oraz wyznaczenie obszarów przeznaczonych do retencjonowania wód powodziowych

Na kierunek ten składa się przede wszystkim odmulanie Prosny i jej kanałów w obrębie Kaliskiego Węzła Wodnego, oraz regulacja Krępicy i Piwonki wraz z budową polderów zalewowych, zlokalizowanych na obszarach zlewni tych cieków.

3.9.2. Budowa, odbudowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych

Zadania realizowane są wspólnie z Samorządem Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu. Obejmują one budowę brakujących odcinków wałów wzdłuż Prosny na osiedlu Rajsków i Swędrni pomiędzy ulicami: Sportową i Łódzką oraz modernizację istniejących, obustronnych obwałowań Prosny - Wał Matejki i Wał Pistowski, celem dostosowania ich do warunków określonych dla drugiej klasy technicznej urządzeń hydrotechnicznych (ochrona miasta przed zalaniem wodą stuletnią - tzw. woda 1% ).

3.9.3. Ograniczenie skutków powodzi dla ludzi i środowiska

W ramach tego kierunku działań przewidziano doposażenie Miejskiego Magazynu Przeciwpowodziowego w podstawowy sprzęt i materiały (np. worki na piasek, łopaty, pompy szlamowe itp.). Obowiązek wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego nałożyła na gminę ustawa z 18 kwietnia 2002 roku o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. z 2002 Nr 62, poz. 558 z późn.), wprowadzająca zmiany do ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Poprzednio magazyny przeciw powodziowe prowadzone były Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych.

3.10. Edukacja ekologiczna

Cel średniookresowy do roku 2011 w zakresie edukacji ekologicznej i propagowania działań proekologicznych brzmi:

Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz kształtowanie postaw i zachowań proekologicznych

Na podniesienie stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz kształtowanie postaw i zachowań proekologicznych duży wpływ ma edukacja ekologiczna. Powinna ona obejmować całe społeczeństwo, tj. wszystkie grupy wiekowe i zawodowe. Drugą ważną sprawą jest obieg informacji o środowisku i szeroki do niej dostęp. Edukacja i informacja z komunikacją są ze sobą ściśle powiązane i kształtują świadomość ekologiczną społeczeństwa oraz przyjazne dla środowiska nawyki i postawy. Edukacja ekologiczna służy również wykształceniu aktywności społeczeństwa na rzecz środowiska. Ważnym instrumentem wspomagającym proces edukacji jest promocja i rozpowszechnianie informacji o podejmowanych działaniach proekologicznych. Edukacja ekologiczna jest jednocześnie bardzo ważnym instrumentem społecznym wspomagającym wdrażanie programu ochrony środowiska. Działania edukacyjne realizowane będą w różnych formach i na różnych poziomach wiekowych oraz zawodowych (edukacja formalna i nieformalna). Priorytetem w tym zakresie będzie również stosowanie i rozpowszechnianie tzw. dobrych praktyk gospodarowania i systemów zarządzania środowiskowego, które pozwalają kojarzyć efekty gospodarcze z efektami ekologicznymi..

Dla realizacji tego celu przyjęto następujące kierunki działań:

3.10.1. Edukacja ekologiczna oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego rozwoju

Dla skutecznej realizacji tego kierunku działań ważne jest współdziałanie Samorządu z placówkami oświatowymi, poszerzone o współpracę z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi. Aby ta współpraca przyniosła oczekiwane efekty konieczne jest, z jednej strony stymulowanie samej chęci wzięcia udziału w procesie edukacji, natomiast z drugiej strony tworzenie sprzyjających warunków dla praktycznej realizacji tego procesu np. poprzez wykorzystanie instrumentów finansowych. Organizacja obchodów dni ekologicznych oraz konkursów o tematyce ekologicznej z udziałem społeczeństwa posłuży prezentacji treści ekologicznych. Co roku w ten sam dzień przypominając o środowisku realizowany będzie kalendarz ekologiczny.

Edukacja ekologiczna kształtując świadomość społeczeństwa rozwija jednocześnie proekologiczne zachowania, np. transportowe - istotne dla upowszechnienia przyjaznych dla środowiska form transportu.

Mechanizmy finansowe są niezbędne dla realizacji przedsięwzięć w edukacji. Dofinansowanie przez samorząd opracowanych przez placówki oświatowe (szkoły przedszkola) programów edukacji ekologicznych oraz doposażenie w pomoce dydaktyczne pracowni ekologicznych zwiększy skuteczność podejmowanych przedsięwzięć w tym zakresie. Ważne jest zracjonalizowanie wydatkowanych na ten cel środków finansowych.

Doskonałym sposobem przedstawiania dzieciom i młodzieży naturalnego środowiska są zajęcia w terenie. Stąd tak ważna jest rozbudowa ekologicznych ścieżek przyrodniczo- dydaktycznych. W ramach przyjętego kierunku działań niezbędne jest ponadto doskonalenie służb ochrony środowiska w zakresie szeroko rozumianej ekologii poprzez udział w szkoleniach i warsztatach oraz zakup specjalistycznej literatury.

3.10.2. Zwiększenie aktywności społeczeństwa na rzecz środowiska

Aby realizacja tego kierunku działania była możliwa niezbędne jest zapewnienie społeczeństwu informacji o stanie środowiska i jego ochronie poprzez rozbudowę i modernizację systemu udostępniania informacji o środowisku. Dla zwiększenia aktywności społeczeństwa na rzecz środowiska podstawowe znaczenie ma także rozpowszechnianie informacji o środowisku w mieście poprzez organizowanie debat, spotkań, wydawanie publikacji o środowisku oraz o przyjaznych dla środowiska technologiach, udzielanie wywiadów w prasie i telewizji w tym zakresie. Ponadto proponuje się stworzenie tzw. "zielonych skrzynek", umożliwiających mieszkańcom wyrażanie swoich uwag, wniosków i opinii wykorzystywanych następnie w procedurach administracyjnych. Dla zwiększenia społecznego udziału w urzeczywistnianiu celów ekologicznych ważne jest rozszerzenie współpracy z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi, włączanie ich przedstawicieli w prowadzone postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, zarówno konkretnych przedsięwzięć jak i zamierzeń o charakterze strategii, planów i programów. Powierzanie działań prośrodowiskowych np. szkołom zwiększy aktywność dzieci i młodzieży na rzecz środowiska. Obejmowanie patronatem przez szkoły np. pomników przyrody wykształci wśród dzieci i młodzieży odpowiedzialność za stan środowiska naturalnego.

3.10.3. Partnerstwo z biznesem na rzecz środowiska

Wdrożenie programu ochrony środowiska nie będzie możliwe bez aktywnego włączenia w jego realizację przedsiębiorców, obok obywateli głównych użytkowników środowiska. W ramach tego kierunku działań realizowane będą następujące zadania:

• promocja i rozpowszechnianie informacji o przedsiębiorstwach podejmujących działania proekologiczne oraz mających wdrożone systemy procedur zarządzania środowiskiem,
• coroczne organizowanie konkursów "Kaliski Lider Ekologii",
• promocja i preferowanie przez samorząd towarów i usług o charakterze proekologicznym (wprowadzanie do warunków udzielenia zamówienia wymogów ekologicznych)
• szkolenia i konsultacje dla sfery biznesu z zakresu rozwiązywania problemów ekologicznych,
• udział w organizowanie tzw. zielonych miejsc pracy.

Tabela nr 1 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE

Lp.	POWIETRZE ATMOSFERYCZNE
	cele kierunki działań zadania	Okres realizacji	Realizatorzy	Źródła finansowania	Szacunkowy koszt (w tys. zł)*					UWAGI
					2004	2005	2006	2007	Razem 2004-2007
	Cel: Poprawa stanu jakości powietrza atmosferycznego i utrzymanie norm emisyjnych wynikających z ustawodawstwa
	Kierunek działania - Rozwój lokalnego monitoringu powietrza na terenie miasta Kalisza
1.	Zadanie 1 - Pełna inwentaryzacja źródeł emisji zanieczyszczeń do po-wietrza (emisja punktowa, powierz-chniowa i liniowa)	2004-2007	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	5	5	5	15
2.	Zadanie 2 - Rozwój istniejącej sieci pomiarowej jakości powietrza	2005-2007	Miasto Kalisz WIOŚ	Budżet Miasta fundusze ochrony środowiska	-	30	30	30	90
3.	Zadanie 3 - Określenie obszarów o największym zanieczyszczeniu powie-trza w mieście	2005-2008	Miasto Kalisz WIOŚ	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	5	5	5	15
4.	Zadanie 4 - Instalacja tablic informujących o aktualnym stanie zanieczyszczenia powietrza	2007-2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska i UE	-	-	-	20	20
	Kierunek działania - Eliminowanie węgla jako paliwa w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych i zastępowanie go ekologicznymi nośnikami energii
5.	Zadanie 1 - Kontynuacja akcji dofi-nansowania zmiany systemów ogrze-wania z węglowego na ekologiczne w mieszkaniach prywatnych	2004-2011 proces ciągły	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	100	100	100	100	400
6.	Zadanie 2 - Modernizacja źródeł emisji w placówkach użyteczności publicznej oraz w gminnych zasobach mieszkaniowych	2004-2011	Miasto Kalisz, właściciele obiektów	Budżet Miasta, środki własne właścicieli obiektów, fundusze ochrony środowiska	60	50	50	50	210
7.	Zadanie 3 - Zamiana tradycyjnych kotłowni opalanych węglem na eko-logiczne w zakładach przemysłowych	2004-2011 proces ciągły	Zakłady przemysłowe (PPKS, WSK PZL,PUK , RUNOTEX, Szpital Zespolony, ZSM “Polmo Kalisz ",	Środki własne, fundusze ochrony środowiska i UE	-	-	-	-	-
	Kierunek działania - Zwiększenie ilości energii otrzymanej ze źródeł odnawialnych
8.	Zadanie 1 Wykorzystanie biomasy do produkcji energii w EC Piwonice	2004-2011	EC Kalisz Piwonice SA	Środki zakładu, środki UE	-	-	-	-	-
	Kierunek działań - Eliminacja uciążliwości transportu drogowego
9.	Zadanie 1 - Wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszarów o gęstej zabudowie poprzez budowę obwodnic	2004-2011 proces ciągły	Miasto Kalisz, ZDM	Budżet Miasta, środki UE	-	-	-	-	-	zadanie realizowane zgodnie z planem zadań inwestycyjnych i wieloletnim programem zadań inwestycyjnych Miasta Kalisza
10.	Zadanie 2 - Egzekwowanie reżimów emisji spalin przez pojazdy i elimi-nowanie samochodów nie posia-dających katalizatorów (wykonywanie kontroli pojazdów, zakup sprzętu pomiarowego)	2004-2011 proces ciągły	Komenda Miejska Policji	Środki własne fundusze ochrony środowiska	-	10	10	10	30
11.	Zadanie 3 - Modernizacja taboru autobusowego komunikacji miejskiej (zakup autobusów z silnikami EURO-2 i EURO-4)	2004-2011 proces ciągły	Kaliskie Linie Autobusowe Sp. z o.o.	Środki własne KLA	-	-	-	-	-
	Kierunek działania - Ograniczanie strat energii cieplnej na przesyle w ciepłowniczych magistralach dosyłowych
12	Zadanie 1 Modernizacja miejskiego systemu ciepłowniczego na osiedlach mieszkaniowych i w starej części miasta	2004-2011 proces ciągły	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ekologiczne, fundusze UE	-	-	-	-	-	zadanie realizowane zgodnie z planem zadań inwestycyjnych i wieloletnim programem zadań inwestycyjnych Miasta Kalisza
	Koszty ogółem w latach 2004-2007				160	200	200	220	780

* Oszacowane koszty podano dla okresu 2004-2007 w odniesieniu do poszczególnych elementów i uciążliwości środowiska. Przedstawione szacunkowe koszty nie zawierają kosztów związanych z realizacją inwestycji zawartych w planie zadań inwestycyjnych i wieloletnim programie inwestycyjnym Miasta Kalisza (ich analiza została dokonana w pkt. 5.2.) oraz przedsięwzięć realizowanych przed inne niż Miasto podmioty, przedsiębiorców i mieszkańców, ponieważ Miasto ma ograniczone możliwości ingerencji w tym zakresie.

Tabela nr 2 HAŁAS

L.p.	HAŁAS
	cele kierunki działań zadania	Okres realizacji	Realizatorzy	Źródła finansowania	Szacunkowy koszt (w tys. zł)*					UWAGI
					2004	2005	2006	2007	Łącznie 2004-2007
	Cel: Ograniczenie hałasu w mieście do obowiązujących poziomów
	Kierunek działania - Opracowanie programu kształtowania klimatu akustycznego
1.	Zadanie 1 - Inwentaryzacja terenów i obiektów narażonych na ponadpro-gowy poziom hałasu (szczególnie zagrożonych)	2004-2007	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	2	2	2	2	8
2.	Zadanie 2 - Podział miasta na strefy wymaganego standardu akustycznego	2004-2007	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	-	-	-	-
3.	Zadanie 3 - Opracowanie proekolo-gicznej polityki transportowej	2005 - 2007	ZDM	Budżet Miasta	-	-	-	-	-
4.	Zadanie 4 - Sporządzenie mapy aku-stycznej miasta Kalisza	2008-2012	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska, środki UE	-	-	-	-	-
5.	Zadanie 5 - Opracowanie programu ochrony przed hałasem	2010-2013	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	-	-	-	-
	Kierunek działania - Ograniczanie hałasowych uciążliwości motoryzacyjnych i inne działania na rzecz poprawy klimatu akustycznego
6.	Zadanie 1 - Wspieranie tworzenia infrastruktury dla transportu rowero-wego	2004-2011	Miasto Kalisz	fundusze ochrony środowiska	-	25	30	30	85
7.	Zadanie 2 - Budowa ścieżek rowero-wych przy nowych ulicach	2004-2011 proces ciągły	Miasto Kalisz ZDM	Budżet Miasta, środki unijne	-	-	-	-	-	Koszty trudne do oszaco-wania ze względu na połącze-nie kosztów modernizacji, budowy i przebudowy ulic z kosztami budowy dróg rowerowych, zadanie realizm-wane zgodni z planem zadań inwestycyjnych i wieloletnim programem inwestycyjnym Kalisza
8.	Zadanie 3 - Budowa dróg rowerowych	2005-2008 proces ciągły	Miasto Kalisz ZDM	Budżet Miasta, środki unijne	-	-	-	-	-	zadanie realizowane zgodnie z planem zadań inwestycyjnych i wieloletnim programem Inwestycyjnym Miasta Kalisza
9.	Zadanie 4 - Zaprojektowanie i reali-zacja przedsięwzięć uspokajających ruch drogowy na terenach zabudo-wanych i innych wymagających ochrony przed hałasem	2005 - 2011	Miasto Kalisz ZDM	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	10	20	20	50
10.	Zadanie 5 - Wykonywanie pasów zieleni izolacyjnej wzdłuż dróg	2004 - 2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	20	20	20	20	80
11.	Zadanie 6 - Zaprojektowanie i reali-zacja przedsięwzięć ograniczających zagrożenie mieszkańców hałasem (np. ekrany dźwiękoizolacyjne)	2008 - 2013	Miasto Kalisz ZDM	Budżet Miasta
	Koszty ogółem w latach 2004 - 2007				22	57	72	72	223

* Oszacowane koszty podano dla okresu 2004-2007 w odniesieniu do poszczególnych elementów i uciążliwości środowiska. Przedstawione szacunkowe koszty nie zawierają kosztów związanych z realizacją inwestycji zawartych w planie zadań inwestycyjnych i wieloletnim programie inwestycyjnym Miasta Kalisza (ich analiza została dokonana w pkt. 5.2.) oraz przedsięwzięć realizowanych przed inne niż Miasto podmioty, przedsiębiorców i mieszkańców, ponieważ Miasto ma ograniczone możliwości ingerencji w tym zakresie.

Tabela nr 3 POLA ELEKTROMAGNETYCZNE

L.p.	POLA ELEKTROMAGNETYCZNE
	cele, kierunki działań I zadania	Okres realizacji	Realizatorzy	Źródła finansowania	Szacunkowy koszt (w tys. zł)*					UWAGI
					2004	2005	2006	2007	Łącznie 2004-2007
	Cel: Zapobieganie zagrożeniom polami elektromagnetycznymi
	Kierunek działania -Stworzenie bazy danych o potencjalnych zagrożeniach
1.	Zadanie 1 - Inwentaryzacja źródeł pól elektromagnetycznych	2004-2010	Miasto Kalisz	Budżet Miasta	-	-	-	-	-
	Kierunek działania - Zapobieganie narażeniu ludności
2.	Zadanie 1 - Wydawanie pozwoleń na emitowanie pól elektromagnety-cznych	2004-2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta	-	-	-	-	-
3.	Zadanie 2 - Nakładanie obowiązku sporządzenia oceny oddziaływania na środowisko lub przeglądu ekologicznego dla źródeł emisji pól	2004-2011	Miasto Kalisz	-	-	-	-	-	-
4.	Zadanie 3 - Tworzenie i weryfikacja obszarów ograniczonego użytkowa-nia	2004-2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta,	-	-	-	-	-
	Koszty ogółem w latach 2004-2007				-	-	-	-	-

* Oszacowane koszty podano dla okresu 2004-2007 w odniesieniu do poszczególnych elementów i uciążliwości środowiska. Przedstawione szacunkowe koszty nie zawierają kosztów związanych z realizacją inwestycji zawartych w planie zadań inwestycyjnych i wieloletnim programie inwestycyjnym Miasta Kalisza (ich analiza została dokonana w pkt. 5.2.) oraz przedsięwzięć realizowanych przed inne niż Miasto podmioty, przedsiębiorców i mieszkańców, ponieważ Miasto ma ograniczone możliwości ingerencji w tym zakresie.

Tabela nr 4 WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE

L.p.	WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE
	cele kierunki działań zadania	Okres realizacji	Realizatorzy	Źródła finansowania	Szacunkowy koszt (w tys. zł)*					UWAGI
					2004	2005	2006	2007	Łącznie 2004-2007
	Cel: Poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych.
	Kierunek działania - Monitoring zrzutów ścieków przemysłowych do kanalizacji
1.	Zadanie 1 - Opracowanie i wdro-żenie programu ciągłego monito-ringu zrzutów ścieków z zakła-dów przemysłowych	2006 - 2011	PWiK Sp. z o.o. w Kaliszu	PWiK Sp. z o.o. w Kaliszu	-	-	-	-	-	Koszt 1 punktu pomiarowego ok. 150,00 tyś. PLN (ilość punktów wynikać będzie z opracowanego programu)
2.	Zadanie 2 - Opracowanie i wdrożenie systemu zbierania i gromadzenia informacji o jakości ścieków przemysłowych	2006 - 2007	PWiK Sp. z o.o. w Kaliszu	PWiK Sp.zo.o. w Kaliszu	-	-	-	-	-
	Kierunek działania - Porządkowanie gospodarki ściekowej
3.	Zadanie 1 - Pełna inwentary-zacja wylotów kanalizacji desz-czowej i urządzeń oczyszcza-jących ścieki opadowe	2006- 2007	Miasto Kalisz	Budżet Miasta	-	-	25	25	50
4.	Zadanie 2 - Rozbudowa i moder-nizacja sieci kanalizacyjnej na terenie miasta Kalisza	2004 - 2011	Miasto Kalisz, PWiK Sp. z o.o.	Budżet Miasta, środki PWiK sp. z o.o., fundusze ekologiczne, Środki Funduszu Spójności	-	-	-	-	-	zadanie realizowane zgodnie planem zadań inwestycyjnych i wieloletnim programem zadań inwestycyjnych Miasta Kalisza
5.	Zadanie 3 - Akcja dofinansowa-nia likwidacji osadników ścieko-wych oraz rozdziału kanalizacji ogólnospławnej na sanitarną i deszczową na terenach nieruchomości nie będących komunalnym zasobem gminy. Dofinansowanie przyłączy kanalizacji sanitarnej dla nieruchomości osób fizycznych z równoczesną likwidacją szamb	2004-2011	Miasto Kalisz	budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	63	70	70	70	273
6.	Zadanie 4 - Modernizacja zakła-dowych oczyszczalni ścieków	2005 - 2006	WSK PZLKalisz, EC Kalisz -Piwonice, Calfrost Sp. z o.o., Big Star Sp.z o.o.	środki zakładów i funduszy celowych	-	-	-	-	-
	Cel: Zapewnienie mieszkańcom Kalisza dobrej jakości wody do picia
	Kierunek działania - Rozwój monitoringu sieci wodociągowej pod względem ilościowym
7.	Zadanie 1 - Instalacja urządzeń pomiarowych na sieci i na insta-lacjach	2004-2011	Odbiorcy wody	Odbiorcy wody	-	-	-	-	-
8.	Zadanie 2 - Podejmowanie dzia-łań minimalizujących straty wody na sieci wraz z monitoringiem ilościowym strat wody	2004-2011	PWiK Sp. z o.o. w Kaliszu	PWiK Sp. z o.o. w Kaliszu	-	-	-	-	-
	Kierunek działania - Rozbudowa i eksploatacja sieci wodociągowej
9.	Zadanie 1 - Rozbudowa II etapu ujęcia wody "Lis " i stacji uzdatnia-nia wody "Lis "	2004 - 2014	PWiK Sp. z o.o. w Kaliszu	PWiK Sp z o.o. w Kaliszu	-	-	-	-	-
10.	Zadanie 2 - Budowa nowych sieci wodociągowych na terenie miasta Kalisza	2004 - 2008	PWiK Sp z o.o. w Kaliszu przy udziale Miasta Kalisza	PWiK Sp z o.o. w Kaliszu + Budżet Miasta	-	-	-	--	-	zadanie realizowane zgodnie z planem zadań inwestycyjnych i wieloletnim programem zadań inwestycyjnych Kalisza oraz zgodnie z Wieloletnim planem rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych na lata 2003-2005
11.	Zadanie 3 - Sukcesywne czyszczenie odcinków sieci i instalacji wodociągowych	2004 - 2011	PWiK Sp. z o.o. w Kaliszu, właścicieli instalacji	PWiK Sp z o.o. w Kaliszu oraz środki właściciele instalacji	-	-	-	-	-
	Kierunek działania - Optymalizacja zużycia wody do celów socjalno - bytowych i przemysłowych
12.	Zadanie 1 - Weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych na pobór wód podziemnych przez zakłady przemysłowe w oparciu o zatwierdzone bilanse wodne	2004-2005	Miasto Kalisz	-	-	-	-	-	-
13.	Zadanie 2 - Wspieranie działań podmiotów gospo-darczych w zakresie racjo-nalnego gospodarowania wodą oraz wdrażanie no-wych technologii wodoosz-czędnych przez zakłady przemysłowe	2004-2011	Użytkownicy wody	Użytkownicy wody	-	-	-	-	-
14.	Zadanie 3 - Współpraca w tworzeniu bazy danych i systemu wymiany informacji z zakresu gospodarki wodnej na obszarze województwa	2004-2011	Urząd Marszałkowski, RZGW, Urząd Wojewódzki, Miasto Kalisz	Urząd Marszałkowski, RZGW, Urząd Wojewódzki, Miasto Kalisz	-	-	-	-	-
	Koszty ogółem w latach 2004-2007				63	70	95	95	323

* Oszacowane koszty podano dla okresu 2004-2007 w odniesieniu do poszczególnych elementów i uciążliwości środowiska. Przedstawione szacunkowe koszty nie zawierają kosztów związanych z realizacją inwestycji zawartych w planie zadań inwestycyjnych i wieloletnim programie inwestycyjnym Miasta Kalisza (ich analiza została dokonana w pkt. 5.2.) oraz przedsięwzięć realizowanych przed inne niż Miasto podmioty, przedsiębiorców i mieszkańców, ponieważ Miasto ma ograniczone możliwości ingerencji w tym zakresie.

Tabela nr 5 POWIERZCHNIA ZIEMI i GLEBY

L.p.	POWIERZCHNIA ZIEMI I GLEBY
	cele kierunki działań zadania	Okres realizacji	Realizatorzy	Źródła finansowania	Szacunkowy koszt (w tys. zł)*					UWAGI
					2004	2005	2006	2007	Łącznie 2004-2007
	Cel: Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją
	Kierunek działania - Rozwój lokalnego monitoringu gleb i ziemi
1.	Zadanie 1 - Opracowanie programu badań jakości gleb i ziemi	2004-2005	Miasto Kalisz	Budżet Miasta	5	5	-	-	10
2.	Zadanie 2 - Wdrożenie monitoringu gleb zgodnie z opracowanym programem	2005-2007	Miasto Kalisz WIOŚ	Budżet Miasta		10	10	10	30
3.	Zadanie 3 -Kontynuacja monitoringu gleb	2008-2011	Miasto Kalisz WIOŚ	Budżet Miasta	-	-	-	-
4.	Zadanie 3 - Utworzenie i prowa-dzenie rejestru terenów zdegra-dowanych z wyszczególnieniem obszarów, na których obowiązek rekultywacji obciąża starostę	2004-2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta	-	-	-	-	-
	Kierunek działania - Rekultywacja terenów zdegradowanych
5.	Zadanie 1 - Opracowywanie progra-mów rekultywacji zdegradowanych gleb i wyrobisk pokopalnianych.	2005- 2011	Miasto Kalisz podmioty odpowiedzialne za rekultywacje	Budżet Miasta środki podmiotów odpowiedzialnych za rekultywacje	-	5	5	5	15
6.	Zadanie 2 - Prowadzenie rekulty-wacji terenów zdegradowanych	2005-2011	Miasto Kalisz, podmioty odpowiedzialne za rekultywacje	Budżet Miasta, środki podmiotów odpowiedzialnych za rekultywacje	-	-	-	-	-	koszty trudne do oszacowania ze względu na brak projektów rekultywacji
	Koszty ogółem w latach 2004-2007				5	20	15	15	55

* Oszacowane koszty podano dla okresu 2004-2007 w odniesieniu do poszczególnych elementów i uciążliwości środowiska. Przedstawione szacunkowe koszty nie zawierają kosztów związanych z realizacją inwestycji zawartych w planie zadań inwestycyjnych i wieloletnim programie inwestycyjnym Miasta Kalisza (ich analiza została dokonana w pkt. 5.2.) oraz przedsięwzięć realizowanych przed inne niż Miasto podmioty, przedsiębiorców i mieszkańców, ponieważ Miasto ma ograniczone możliwości ingerencji w tym zakresie.

Tabela nr 6 ZASOBY PRZYRODY, W TYM ZIELEŃ MIEJSKA

L.p.	ZASOBY PRZYRODY, W TYM ZIELEŃ MIEJSKA
	cele kierunki DZIAŁAŃ zadania	Okres realizacji	Realizatorzy	Źródła finansowania	Szacunkowy koszt (w tys. zł)*					UWAGI
					2004	2005	2006	2007	Łącznie 2004-2007
	Cel: Ochrona i zachowanie zasobów przyrody w tym zieleni miejskiej
	Kierunek działania - Opracowanie strategii gospodarowania zasobami przyrody na terenach miejskich
1.	Zadani 1 -Opracowanie pełnej inwentaryzacji terenów zieleni w mieście na bazie mapy numerycznej	2005-2011	Miasto Kalisz,	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	15	10	10	35
2.	Zadanie 2 - Określenie ob.-szarów cennych pod względem przyrodniczym i krajobrazowym oraz wytyczenie kierunków ich ochrony	2005- 2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	30	5	5	40
3.	Zadanie 3 -Opracowanie per- spektywicznego programu kształtowania i rozwoju miej-skich terenów zieleni	2005	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	10	-	-	10
	Kierunek działania - Zachowanie istniejących zasobów zieleni miejskiej
4.	Zadanie 1- Rewaloryzacja za-bytkowego Parku Miejskiego	2004 - 2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	40	40	40	40	160	budowa i modernizacja alejek realizowana będzie zgodnie z wieloletnim programem zadań inwestycyjnych Kalisza
5.	Zadanie 2 - Rewaloryzacja parku w Szczypiornie	2004-2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	2	10	50	-	62
6.	Zadanie 3 - Rewaloryzacja parku w Majkowie	2004-2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	10	30	30	20	90
7.	Zadanie 4 - Poddanie pomni-ków przyrody niezbędnym zabiegom pielęgnacyjnym	2004-2007	Miasto Kalisz,	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	-	-	-	-
8.	Zadanie 5 - Modernizacja i utrzymanie terenów zieleni	2004-2007	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	680	730	730	730	2870
9.	Zadanie 6 - Objęcie ochroną cennych obiektów przyro-dniczych (ustanawianie użyt-ków ekologicznych i stanowisk dokumentacyjnych)	2004-2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	-	3	6	9
10.	Zadanie 7 - Wprowadzanie procedur lokalizacyjnych chro-niących tereny cenne przyro-dniczo i krajobrazowo przed przeinwestowaniem	2004-2011	Miasto Kalisz	-	-	-	-	-	-
	Kierunek działania - Rozwój terenów zieleni miejskiej
11.	Zadanie 1 - Zagospodaro-wanie zielenią terenów zde-wastowanych	2004 - 2007	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	150	150	200	500
12.	Zadanie 2 - Urządzenie ogro-dów ( dla celów dydakty-cznych i estetycznych) w oto-czeniu placówek oświatowych	2004-2011	Miasto Kalisz,	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	30	30	30	90
13.	Zadanie 3 -Egzekwowanie od inwestorów obowiązku reali-zacji projektu w części doty-czącej zieleni	2004-2011	MiastoKalisz	środki inwestorów	-	-	-	-	-
14.	Zadanie 4 - Wspieranie ini-cjatyw mieszkańców w zakre-sie rozwoju terenów zieleni	2004-2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	-	10	10	10	30
15.	Zadanie 5 - Dalsze zadrze-wianie, zakrzewienie terenów miasta	2004-2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ochrony środowiska	50	50	50	50	200
	Koszty ogółem w latach 2004 -2007				782	1105	1108	1101	4096

* Oszacowane koszty podano dla okresu 2004-2007 w odniesieniu do poszczególnych elementów i uciążliwości środowiska. Przedstawione szacunkowe koszty nie zawierają kosztów związanych z realizacją inwestycji zawartych w planie zadań inwestycyjnych i wieloletnim programie inwestycyjnym Miasta Kalisza (ich analiza została dokonana w pkt. 5.2.) oraz przedsięwzięć realizowanych przed inne niż Miasto podmioty, przedsiębiorców i mieszkańców, ponieważ Miasto ma ograniczone możliwości ingerencji w tym zakresie.

Tabela nr 7 LASY

L.p.	LASY
	cele, kierunki działań I zadania	Okres realizacji	Realizatorzy	Źródła finansowania	Szacunkowy koszt (w tys. zł)*					UWAGI
					2004	2005	2006	2007	Łącznie 2004-2007
	Cel: Ochrona kompleksów leśnych
	Kierunek działania - Zachowanie trwałości lasów
1.	Zadanie 1 - Wykonywanie zabiegów profilaktycznych i ochronnych zapobiegających powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów	2004-2011 proces ciągły	Miasto Kalisz Nadleśnictwo Kalisz	Budżet Miasta, Budżet Nadleśnictwa	-	-	-	-	-
2.	Zadanie 2 Zapobieganie, wykrywanie i zwalczanie nadmiernie pojawiających się i rozprzestrzeniających się chorób i szkodników	2004-2011 proces ciągły	Miasto Kalisz, Nadleśnictwo Kalisz	Budżet Miasta, Budżet Nadleśnictwa	-	-	-	-	-
3.	Zadanie 3 - Ochrona gleb i wód leśnych	2004-2011 proces ciągły	Miasto Kalisz , Nadleśnictwo Kalisz	Budżet Miasta, Budżet Nadleśnictwa	-	-	-	-	-
	Kierunek działania - Zagospodarowanie lasów
4.	Zadanie 1 Opracowanie dla lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa inwentaryzacji stanu lasów oraz uproszczonych planów urządzania lasów	2004-2005	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ekologiczne	3,5	3,5	-	-	7
5.	Zadanie 2 Kształtowanie struktury gatunkowej i przestrzennej lasów zgodnie z warunkami siedliskowym w kierunku powiększania różnorodności biologicznej	2004-2011 proces ciągły	Miasto Kalisz, Nadleśnictwo Kalisz	Budżet Miasta, Budżet Nadleśnictwa	-	-	-	-	-
6.	Zadanie 3 Pielęgnowanie lasu komunalnego w Wolicy, Rezerwatu Rosiczka i strefy ochronnej ujęcia wody w Piwonicach na podstawie planu urządzania lasu	2004-2011 proces ciągły	Miasto Kalisz	Budżet Miasta	20	30	30	30	110
7.	Zadanie 4 - Rekreacyjne zagospodarowanie lasów (wyposażenie terenu w urządzenia rekreacyjno- wypoczynkowe)	2004-2011 proces ciągły	Miasto Kalisz, Nadleśnictwo Kalisz	Miasto Kalisz Budżet Nadleśnictwa	5	8	8	8	29
	Koszty ogółem w latach 2004-2007				28,5	41,5	38	38	146

*Oszacowane koszty podano dla okresu 2004-2007 w odniesieniu do poszczególnych elementów i uciążliwości środowiska. Przedstawione szacunkowe koszty nie zawierają kosztów związanych z realizacją inwestycji zawartych w planie zadań inwestycyjnych i wieloletnim programie inwestycyjnym Miasta Kalisza (ich analiza została dokonana w pkt. 5.2.) oraz przedsięwzięć realizowanych przed inne niż Miasto podmioty, przedsiębiorców i mieszkańców, ponieważ Miasto ma ograniczone możliwości ingerencji w tym zakresie.

Tabela nr 8 POWAŻNE AWARIE

L.p.	POWAŻNE AWARIE
	celE kierunki działań zadania	Okres realizacji	Realizatorzy	Źródła finansowania	Szacunkowy koszt (w tys. zł)*					UWAGI
					2004	2005	2006	2007	Łącznie 2004-2007
	Cel: Przeciwdziałanie poważnym awariom
	Kierunek działania - Zapobieganie poważnym awariom i ograniczanie ich skutków dla ludzi i środowiska
1.	Zadanie 1 - Systematyczna weryfikacja listy zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku	2004-2011	Miasto Kalisz, WIOŚ, PSP	-	-	-	-	-	-
2.	Zadanie 2 - Sporządzanie zewnętrznego planu operacyjnego ratowniczego dla terenu narażnego na skutki awarii przemysłowej położonego poza zakładem o dużym ryzyku	2004-2011	Komendant Wojewódzki Straży Pożarnej	Środki zakładu o dużym ryzyku	-	-	-	-	-
3.	Zadanie 3 - Wyznaczenie tras tranzytowych przewozu niebezpiecznych substancji	2004-2007	Miasto Kalisz, ZDM	Budżet Miasta	-	-	-	-	-
4.	Zadanie 4 - Utworzenie dla aglomeracji kaliskiej parkingu dla pojazdów przewożących niebezpieczne substancje	2005-2011	Miasto Kalisz, Powiat Kaliski ZDM	Budżet Miasta, Budżet Powiatu Kaliskiego	-	-	-	-	-
5.	Zadanie 5 Utworzenie Miejskiego Centrum Reagowania	2004-2005	Miasto Kalisz	Budżet Miasta	-	-	-	-	-	zadanie realizowane zgodnie z planem zadań inwestycyjnych Miasta Kalisza oraz wieloletnim programem zadań inwestycyjnych Kalisza na lata 2005-2008
6.	Zadanie 6 Rozbudowa centralnego systemu alarmowego Miasta Kalisza	2004-2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta	-	-	-	-	-	zadanie realizowane zgodnie z planem zadań inwestycyjnych Miasta Kalisza oraz wieloletnim programem zadań inwestycyjnych Kalisza na lata 2005-2008
7.	Zadanie 7 Doskonalenie zintegrowanego systemu łączności służb ratowniczych oraz systemu ostrzegania i alarmowania ludności	2005-2007	służby ratownicze	służby ratownicze	-	-	-	-	-
8.	Zadanie 8 - Modernizacja zakładów stwarzających potencjalne zagrożenie wystąpienia poważnych awarii	2004-2011	Elektrociepłownia Kalisz Piwonice SA, Energetyka Kaliska SA, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska, Z. S. Polmo Kalisz " Sp. z o.o.	środki własne, fundusze ochrony środowiska	-	-	-	-
	Koszty ogółem w latach 2004-2007

* Oszacowane koszty podano dla okresu 2004-2007 w odniesieniu do poszczególnych elementów i uciążliwości środowiska. Przedstawione szacunkowe koszty nie zawierają kosztów związanych z realizacją inwestycji zawartych w planie zadań inwestycyjnych i wieloletnim programie inwestycyjnym Miasta Kalisza (ich analiza została dokonana w pkt. 5.2.) oraz przedsięwzięć realizowanych przed inne niż Miasto podmioty, przedsiębiorców i mieszkańców, ponieważ Miasto ma ograniczone możliwości ingerencji w tym zakresie.

Tabela nr 9 OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA

L.p.	OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA
	cele, kierunki działań I zadania	Okres realizacji	Realizatorzy	Źródła finansowania	Szacunkowy koszt (w tys. zł)					UWAGI
					2004	2005	2006	2007	Łącznie 2004-2007
	Cel: Zabezpieczenia Kalisza przed powodzią
	Kierunek działania - Zwiększenie retencji korytowej rzeki Prosny , jej kanałów i dopływów oraz wyznaczenie obszarów przeznaczonych do retencjonowania wód powodziowych
1.	Zadanie 1 - Regulacja i odpo-wiednie utrzymanie Krępicy i Piwonki z utworzeniem polde-rów zalewowych na obszarach zlewni tych cieków	2004 - 2009	Miasto Kalisz	Budżet miasta, fundusze ochrony środowiska, fundusze UE	-	-	-	-	-	zadanie realizowane zgodnie z planem zadań inwestycyjnych i wieloletnim programem zadań inwestycyjnych Kalisza
2.	Zadanie 2 - Wspomaganie me-rytoryczne budowy zbiornika na Prośnie - Wielowieś Klasztorna	2004 - 2011	Miasto Kalisz, RZGW WZMiUW	budżet państwa NiWFOŚiGW	-	-	-	-	-	zadanie rządowe, kluczowe dla ochrony Kalisza przed powodzią
3.	Zadanie 3 - Wyznaczenie te-renów zalewowych nie przewi-dzianych do obwałowania	2004 - 2011	Miasto Kalisz, RZGW	Budżet miasta	-	-	-	-	-	ewentualne koszty związane będą z odszkodowaniami dla właścicieli gruntów o ile zajdzie taka potrzeba
4.	Zadanie 4 - Kontynuowanie prac przy pogłębianiu Kaliskie-go Węzła Wodnego	2005 - 2011	Miasto Kalisz, RZGW	Budżet państwa NiWFOSiGW	-	-	-	-	-	dot. koryt poniżej jazów piętrzących i powyżej mostu kolejowego
	Kierunek działania - Budowa, odbudowa i modernizacja wałów przeciwpowodziowych
5.	Zadanie 1 - Kontynuacja budowy prawostronnego obwa-łowania rzeki Prosny na osiedlu Rajsków	2004	Miasto Kalisz WZMiUW	budżet państwa, fundusze ekologiczne budżet Kalisza	-	-	-	-	-	zadanie realizowane wspólnie przez Miasto Kalisz i Samorząd Województwa Wielkopolskiego, zadanie realizowane zgodnie z planem zadań inwestycyjnych
6.	Zadanie 2 Kontynuacja moder-nizacji prawostronnego obwało-wania Prosny - wał Matejki	2004	WZMiUW	budżet państwa	-	-	-	-	-	zadanie realizowane wspólnie przez Miasto Kalisz i Samorząd Województwa Wielkopolskiego
7.	Zadnie 3- Modernizacja lewo-stronnego obwałowania Prosny - Wał Piastowski	2005-2007	Miasto Kalisz WZMiUW	budżet państwa	-	-	-	-	-	zadanie realizowane wspólnie przez Miasto Kalisz i Samorząd Województwa Wielkopolskiego
8.	Zadanie 4 - Budowa obustron-nego obwałowania Swędrni na odcinku od ul. Sportowej do ul. Łódzkiej	2008 - 2011	Miasto Kalisz, RZGW	Budżet państwa, budżet Miasta fundusze ochrony środowiska	-	-	-	-	-	zadanie realizowane wspólnie przez Miasto Kalisz i Samorząd Województwa Wielkopolskiego
	Kierunek działania - Ograniczanie skutków powodzi dla ludzi i środowiska
9.	Zadanie 1 Wyposażenie Miejskiego Magazynu Przeciwpowodziowego	2004-2007	Miasto Kalisz	Budżet Kalisza	30	30	30	30	120
	Koszty ogółem w latach 2004-2007				30	30	30	30	120

* Oszacowane koszty podano dla okresu 2004-2007 w odniesieniu do poszczególnych elementów i uciążliwości środowiska. Przedstawione szacunkowe koszty nie zawierają kosztów związanych z realizacją inwestycji zawartych w planie zadań inwestycyjnych i wieloletnim programie inwestycyjnym Miasta Kalisza (ich analiza została dokonana w pkt. 5.2.) oraz przedsięwzięć realizowanych przed inne niż Miasto podmioty, przedsiębiorców i mieszkańców, ponieważ Miasto ma ograniczone możliwości ingerencji w tym zakresie.

Tabela nr 10 EDUKACJA EKOLOGICZNA

L.p.	EDUKACJA EKOLOGICZNA
	cele kierunki działań zadania	Okres realizacji	Realizatorzy	Źródła finansowania	Szacunkowy koszt (w tys. zł)*					UWAGI
					2004	2005	2006	2007	Łącznie 2004-2007
	Cel: Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz kształtowanie postaw i zachowań proekologicznych
	Kierunek działania - Edukacja ekologiczna oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego rozwoju
1.	Zadanie1 Organizacja obchodów imprez ekologicznych (Światowy Dzień Środowiska, Dzień Ziemi, Dzień Wody, Sprzątanie Świata, Dzień bez samochodu)	2004 -2011	Miasto Kalisz przy współpracy z placówkami oświatowymi, z firmami oraz mediami	Budżet Miasta fundusze ekologiczne	10	10	10	10	40
2.	Zadanie 2 - Organizacja konkursów o tematyce ekologicznej (Konkurs "Zielony Kalisz" , międzyszkolne konkursy wiedzy ekologicznej, konkursy plastyczne)	2004 - 2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta fundusze ekologiczne	5	5	5	5	20
3.	Zadanie 3 - Propaganda i edukacja w zakresie proekologicznych zachowań transportowych	2004 - 2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta fundusze ekologiczne	25	20	20	20	85
4.	Zadanie 4 - Dofinansowanie realizacji opracowanych m. in. przez szkoły i przedszkola programów edukacji ekologicznej oraz doposażenie w pomoce dydaktyczne szkolnych i przed-szkolnych pracowni ekologicznych	2004 - 2011	Miasto Kalisz placówki oświatowe	Budżet Miasta, fundusze ekologiczne,	15	15	15	15	60
5.	Zadanie 5 - Rozbudowa ekolo-gicznych ścieżek przyrodniczo-dydaktycznych (Las w Winiarach, os. Majków)	2004 - 2011	Miasto Kalisz, Nadleśnictwo Kalisz, placówki oświatowe	Budżet Miasta, placówki oświatowe	2,5	5	5	5	17,5
6.	Zadanie 6 - Doskonalenie służb ochrony środowiska w zakresie prawa ekologicznego	2004 - 2011	Miasto Kalisz	Miasto Kalisz fundusze ekologiczne	10	10	10	10	40
	Kierunek działania -Zwiększenie aktywności społeczeństwa na rzecz środowiska
7.	Zadanie 1 - Rozbudowa i mo-dernizacja systemu udostę-pniania społeczeństwu informacji o środowisku i jego ochronie (zakup sprzętu i oprogramo-wania)	2004 -2007	Miasto Kalisz	Budżet Miasta fundusze ochrony środowiska , fundusze UE	5	5	5	5	20	(wymóg ustawowy)
8.	Zadanie 2 - Rozpowszechnianie informacji o środowisku w mieście (debaty, spotkania, wywiady, broszury, publikacje, informacje w prasie i w mediach)	2004 - 2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta fundusze ochrony środowiska	2	2	2	2	8
9.	Zadanie 3 - Rozpowszechnianie informacji o przyjaznych dla środowiska technologiach w tym o najlepszych dostępnych technikach (BAT) (publikacje, wywiady)	2004 - 2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta fundusze ochrony środowiska	1	1	1	1	4
10.	Zadanie 4 - "zielone skrzynki" - umożliwienie mieszkańcom składania uwag, wniosków i swoich pomysłów związanych z ochroną środowiska do specjalnych skrzynek oraz e-mailem na adres Wydziału Środowiska, Rolnictwa i Gospodarki Komunalnej	2004 - 2011	Miasto Kalisz	Budżet Miasta, fundusze ekologiczne	0,5	-	-	-	0,5
11.	Zadanie 5 Rozszerzenie współ-pracy Samorządu z pozarzą-dowymi organizacjami ekologi-cznymi	2004-2011	Miasto Kalisz, pozarządowe organizacje ekologiczne	-	-	-	-	-	-
12.	Zadanie 6 - Patronat szkół nad pomnikami przyrody w Kaliszu	2004 - 2007	Miasto Kalisz	Budżet Miasta fundusze ochrony środowiska	1	1	1	1	4
	Kierunek działań - Partnerstwo z biznesem na rzecz środowiska
13.	Zadanie 1 Promocja i roz-powszechnianie informacji o przedsiębiorstwach podej-mujących działania proe-kologiczne oraz mających wdrożone systemy procedur zarządzania środowiskiem (Publikacje, informacje w mediach)	2004-2011	Miasto Kalisz, przedsiębiorcy	Miasto Kalisz, przedsiębiorcy	-	2	2	2	6
14.	Zadanie 2 - Coroczne organizo-wanie konkursów "Kaliski Lider Ekologii" dla przedsiębiorstw	2005 -2011	Miasto Kalisz, sponsorzy	Budżet Miasta, sponsorzy, fundusze ochrony środowiska	-	50	50	50	150
15.	Zadanie 3 Promocja i prefero-wanie przez Samorząd towarów i usług o charakterze proekolo-gicznym	2005-2011	Miasto Kalisz	-	-	-	-	-	-
16.	Zadanie 4 Szkolenia i konsul-tacje dla sfery biznesu z zakresu rozwiązywania problemów ekolo-gicznych	2004-2011	Miasto Kalisz przedsiębiorcy	środki przedsiębiorców	-	-	-	-	-
17.	Zadanie 5 Udział w organizo-waniu tzw. zielonych miejsc pracy	2005-2011	Miasto Kalisz	budżet państwa, budżet Miasta, budżety innych podmiotów	-	-	-	-	-
	Koszty ogółem w latach 2004-2007				77	126	126	126	455

* Oszacowane koszty podano dla okresu 2004-2007 w odniesieniu do poszczególnych elementów i uciążliwości środowiska. Przedstawione szacunkowe koszty nie zawierają kosztów związanych z realizacją inwestycji zawartych w planie zadań inwestycyjnych i wieloletnim programie inwestycyjnym Miasta Kalisza (ich analiza została dokonana w pkt. 5.2.) oraz przedsięwzięć realizowanych przed inne niż Miasto podmioty, przedsiębiorców i mieszkańców, ponieważ Miasto ma ograniczone możliwości ingerencji w tym zakresie.

4. ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM

W tezach wyjściowych do założeń nowej polityki ekologicznej państwa znajduje się stwierdzenie, że człowiek wraz ze swoją działalnością jest ściśle związany z systemem przyrodniczym. Zachowanie w nim równowagi wymaga spójnego łącznego zarządzania dostępem do zasobów środowiska, likwidacji negatywnych skutków działalności gospodarczej i racjonalnego użytkowania zasobów przyrodniczych. Powinno to znaleźć odbicie w odpowiednich strukturach zarządzania na wszystkich szczeblach administracji oraz takim podziale kompetencji, zadań i dostępnych procedur, aby cele polityki ekologicznej na każdym szczeblu były wyznaczane w oparciu o rozpoznanie potrzeb - lokalnych, regionalnych i krajowych, zaś środki do ich osiągnięcia były dobierane przede wszystkim w oparciu o kryteria efektywności ekologicznej i ekonomicznej.

Organami ochrony środowiska są organy administracji powołane do wykonywania zadań publicznych z zakresu ochrony środowiska. Są to:

• wójt, burmistrz, prezydent
• starosta
• wojewoda
• minister właściwy d.s. środowiska.

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta rozpatruje wszelkie drobne sprawy nie należące do kompetencji starosty lub powiązane z korzystaniem ze środowiska przez osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami. Głównym decydentem w ochronie środowiska jest obecnie starosta. Wydaje on decyzje, przede wszystkim pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska, dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko może być wymagane. Staroście zgłasza się również instalacje, z których emisja co prawda nie wymaga pozwolenia, ale mogących negatywnie oddziaływać na środowisko. Ponadto podlegają mu wszystkie pozostałe inwestycje/przedsięwzięcia, które na mocy przepisów nie podlegają innym organom. Wojewoda wydaje decyzje analogiczne do starosty, z tym, że w odniesieniu do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu o środowisku jest obowiązkowe.

Kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska sprawuje marszałek województwa w zakresie objętym właściwością tego organu. Zadania dotyczące ochrony środowiska na podstawie przepisów ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska wykonują Organy Inspekcji Ochrony Środowiska

W ochronie środowiska uczestniczą również instytucje ochrony środowiska tj.:

• Państwowa Rada Ochrony Środowiska
• komisje d.s. ocen oddziaływania na środowiska
• fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

4.1. Instrumenty realizacji programu

Wśród instrumentów zarządzania ochroną środowiska można wyróżnić instrumenty o charakterze politycznym (np. Polityka Ekologiczna Państwa), instrumenty prawno - administracyjne oraz instrumenty o charakterze horyzontalnym (systemy zintegrowanego zarządzania środowiskiem, monitoring środowiska, system statystyki, społeczna partycypacja, działania edukacyjne, narzędzia polityki technicznej i naukowej, konwencje, umowy i porozumienia międzynarodowe). Tradycyjny podział instrumentów zarządzania środowiskiem wyróżnia instrumenty o charakterze prawnym, finansowym i społecznym oraz strukturalnym.

4.1.1. Instrumenty prawne

Do najważniejszych instrumentów prawnych w ochronie środowiska należą między innymi:

• pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii,
• decyzje administracyjne, ustalające warunki realizacji przedsięwzięć, które umożliwiają uzyskanie optymalnych efektów w zakresie ochrony środowiska.

Szczególnie ważnym dokumentem jest plan zagospodarowania przestrzennego, który zapewnia kompleksowe rozwiązanie zabudowy miasta, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki wodnej, odprowadzania ścieków, gospodarki odpadami, zaopatrzenia w ciepło i energię, systemów transportowych i komunikacji publicznej oraz urządzania i kształtowania terenów zieleni. Ustala on proporcje pozwalające na zachowanie lub przywrócenie w terenie równowagi przyrodniczej i prawidłowych warunków życia.

4.1.2. Instrumenty finansowe

Do instrumentów finansowych należą przede wszystkim:

• opłaty za korzystanie ze środowiska; Opłaty za korzystanie ze środowiska są ponoszone za: wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, pobór wód i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, składowanie odpadów, wyłączanie gruntów rolnych i leśnych z produkcji oraz wycinkę drzew i krzewów. Podmiot korzystający ze środowiska wnosi opłaty na rachunek Urzędu Marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska.
• administracyjne kary pieniężne naliczane za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska. Podmiot korzystający ze środowiska wnosi na rachunek Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, który wydał decyzje w przedmiocie wymierzenia kary.

Wpływy z tytułu opłat i kar stanowią przychody odpowiednich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, przeznaczanych na realizację przedsięwzięć w zakresie ochrony środowiska.

4.1.3. Instrumenty społeczne

Instrumenty społeczne wspomagają realizację programu ochrony środowiska.

Są nimi narzędzia dla usprawniania współpracy i budowania partnerstwa, tzw. "uczenie się poprzez działanie ". Wśród nich istnieje podział na dwie kategorie wewnętrzne: pierwsza dotyczy działań samorządów a narzędziami są przede wszystkim działania edukacyjne, druga polega na budowaniu powiązań między władzami samorządowymi a społeczeństwem, gdzie podstawą jest komunikacja społeczna: systemy konsultacji i debat publicznych oraz wprowadzanie mechanizmów tzw. budowania świadomości (kampanie edukacyjne).

Działania edukacyjne realizowane są w różnych formach i na różnych poziomach, począwszy od szkół wszystkich stopni a skończywszy na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup zawodowych i organizacji. Edukacja ekologiczna została szerzej omówiona w poprzednich rozdziałach.

Istotną rolę będą pełniły pozarządowe organizacje ekologiczne prowadzące działalność informacyjną lub konsultacyjną dla społeczeństwa. Intensyfikowane będą działania wynikające z "Narodowej strategii edukacji ekologicznej " oraz jej programu wykonawczego.

4. Instrumenty strukturalne

Instrumenty strukturalne rozumiane są jako narzędzia do formułowania, integrowania i wdrażania polityk środowiskowych. Są to przede wszystkim strategie i programy wdrożeniowe oraz systemy zarządzania środowiskowego. Przykładem instrumentu strukturalnego w ochronie środowiska jest niniejszy program .

Zarządzanie środowiskowe w mieście oznacza, że problemy ochrony środowiska są włączone do wszystkich sfer działalności prawodawczej (Rada Miejska Kalisza) i wykonawczej (Prezydent Miasta Kalisza). W ostatnich latach szybko powiększa się grupa przedsiębiorstw, które wprowadzają system zarządzania środowiskowego. Do wdrażanych strategii zarządzania środowiskowego zaliczyć należy: strategię czystszej produkcji, strategie normatywne EMAS i ISO 14000 oraz strategię "Odpowiedzialność i troska". Kilka aktów prawnych w sprawie systemów zarządzania środowiskowego wydała również Unia Europejska. Najważniejszy to rozporządzenie nr 761/2001, promujące taką przebudowę zasad oraz procedur zarządzania procesami wytwórczymi lub świadczeniem usług, aby związane z tym oddziaływanie na środowisko było identyfikowane i eliminowane, albo - przynajmniej - ograniczane. W kręgu zainteresowań tego aktu jest przede wszystkim emisja do powietrza, wprowadzanie zanieczyszczeń do wód i do ziemi, zapobieganie powstawaniu odpadów i ich recykling, korzystanie z gruntów, korzystanie z zasobów naturalnych, problemy lokalne, takie jak hałas, wibracje, pyły, ale także zagadnienia związane z transportem czy wpływ na bioróżnorodność. System służy więc ocenie i doskonaleniu działalności środowiskowej, przewiduje śledzenie wdrażanych inicjatyw i ich skutków. Podstawowym jego założeniem jest dążenie do systematycznego zmniejszania oddziaływania na środowisko w trakcie zarządzania środowiskiem.

4.2. Monitoring środowiska dla miasta Kalisza

Ważnym narzędziem wspomagającym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarządzania środowiskiem jest monitoring, który dostarcza informacji o efektach działań podejmowanych na rzecz środowiska w mieście.

Państwowy monitoring środowiska (PMŚ) został utworzony ustawą z dnia 10 lipca 1991 roku o Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska w celu zapewnienia wiarygodnych informacji o stanie środowiska. Zgodnie art. 25 ustawy Prawa Ochrony Środowiska państwowy monitoring środowiska stanowi system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenie, przetwarzanie i rozpowszechnianie informacji o środowisku. Wspomaga on działania na rzecz ochrony środowiska poprzez systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o jakości elementów przyrodniczych i występujących w nich zmianach.

Aktualnie monitoring stanu środowiska w Kaliszu realizowany jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu - Delegaturę w Kaliszu w oparciu o "Program Państwowego Monitoringu Środowiska w województwie wielkopolskim na rok 2004 " (źródło: www.poznan.pios.gov.pl/). Na terenie miasta obejmuje on w szczególności badania:

• jakości powietrza (w 4 punktach pomiarowo-kontrolnych)
• wód powierzchniowych (rz. Prosna - w przekroju Podbolesławiec, Mirków, Giżyce, Wielowieś, Żydów, Popówek, Kwileń i Ruda Komorska; Swędrnia - w odcinku ujściowym ul. Łódzka; Pokrzwnica - w przekroju Kalisz-Piwonice)
• badania stanu chemicznego gleb (prowadzone przez Stację Chemiczno-Rolniczą w Poznaniu obejmują jedno gospodarstwo rolne)
• hałasu (wzdłuż ciągów komunikacyjnych dróg krajowych i wojewódzkich w 19 punktach pomiarowych).

4.3. Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska

Podstawową zasadą realizacji programu ochrony środowiska jest ustalenie systemu zarządzania tym programem. Dobra organizacja zarządzania programem umożliwi jego sprawne wdrożenie oraz monitorowanie. Na realizację Programu będą miały wpływ również opisane wyżej instrumenty prawne, finansowe, społeczne i strukturalne.

Rycina nr 2 Schemat zarządzania programem ochrony środowiska

4.3.1. Wdrożenie i monitoring Programu

W procesie wdrażania Programu uczestniczyć będą:

• podmioty odpowiedzialne za organizację i zarządzanie programem
• podmioty realizujące zadania programu
• podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty programu
• społeczność jako główny podmiot odbierający wyniki działań programu.

Bezpośrednią odpowiedzialność za wdrożenie programu ponosi Prezydent Miasta Kalisza i działający z jego upoważnienia naczelnicy wydziałów oraz dyrektorzy jednostek organizacyjnych Miasta. Realizacja szeregu zadań wymaga udziału administracji rządowej i samorządowej szczebla wojewódzkiego oraz przedsiębiorców. Wymaga także szerokiego wsparcia społecznego, w tym pozarządowych organizacji ekologicznych. Równie ważne jest wsparcie realizacji przedsięwzięć przez parlamentarzystów i radnych samorządu województwa wielkopolskiego z terenu Kalisza, polegające na tworzeniu lobby na rzecz zrównoważonego rozwoju Kalisza i udzielaniu pomocy w zdobywaniu zewnętrznych środków finansowych na realizację dobrze przygotowanych przedsięwzięć.

Realizatorem zadań określonych w Programie w przeważającej części jest Miasto Kalisz jako jednostka samorządu terytorialnego wraz z podległymi jej jednostkami organizacyjnymi, a także przedsiębiorcy, inspekcje, straże, organizacje społeczne oraz mieszkańcy Kalisza.

Do podmiotów kontrolujących przebieg realizacji i efekty wdrażania programu zaliczyć należy przede wszystkim służby ochrony środowiska (administracja rządowa, samorządowa oraz specjalna) w dyspozycji których znajdują się instrumenty kontroli i monitoringu. Podmioty te kontrolują respektowanie prawa, prowadzą monitoring stanu środowiska. Szczególnie ważnym dla oceny wdrażania Programu jest monitoring stanu środowiska prowadzony w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, będącego systemem pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji.

Ostatecznymi beneficjentami przedsięwzięć podejmowanych w ramach Programu będą mieszkańcy Kalisza.

Wdrażanie Programu będzie podlegało regularnej ocenie w zakresie:

• określenie stopnia wykonania zadań
• określenie stopnia realizacji przyjętych celów
• ocenę rozbieżności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami a ich wykonaniem
• analizę przyczyn tych rozbieżności.

Prezydent Miasta przedkładał będzie Radzie Miejskiej Kalisza raport z realizacji Programu co dwa lata. Pierwsza ocena realizacji Programu (przedsięwzięć planowanych do realizacji w latach 2004-2007) nastąpi pod koniec 2005 roku. Wyniki oceny będą stanowiły podstawę do weryfikacji wykazu przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w latach następnych w ramach Programu. Cykl ten będzie się powtarzał co dwa lata, co zapewni stały nadzór nad wykonaniem Programu. Ocena stanowić będzie podstawę do korekty wykazu zadań. Aktualizacja strategii ochrony środowiska dla Kalisza, tj. celów ekologicznych i kierunków działań nastąpi co cztery lata. Opisana wyżej procedura pozwoli na spełnienie wymogów ustawy Prawo ochrony środowiska, dotyczących opracowania Programu, jego uchwalania i sprawozdawczości.

4.3.2. Wskaźniki monitorowania efektywności Programu

Ocena realizacji Programu wykonywana będzie w oparciu o wskaźniki (mierniki efektów) związane z realizacją poszczególnych kierunków działań oraz wskaźniki stanu środowiska .

Wskaźniki realizacji Programu przedstawiano poniżej:

Lp.	Wskaźnik		Stan wyjściowy (2002r.)	Stan pożądany (2011r.)		Uwagi
A. Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko
WODY POWIERZCHNIOWE
1.	Jakość wód rzeki Prosny poniżej miasta Kalisza, przekrój pomiarowy Popówek		Pozaklasowe wody ze względu na przekroczenia: azotu azotynowego fosforu ogólnego miana Coli	Zakwalifikowanie rzeki Prosny do min. III klasy czystości w przekroju Popówek	W okresie perspektyw-wicznym realizacja plano-wanych działań wpłynie na poprawę jakości wody w rzece Prośnie i jej dopły-wach
KANALIZACJA I WODOCIĄGI
2.	Udział procentowy sieci ogólnospławnej w stosunku do sieci rozdzielczej	21,45 %		< 10 %	Osiągnięcie zamierzonego celu nastąpi w wyniku rozdziału kanalizacji ogólnospławnej na sanitarną i deszczową
3.	Procentowy udział ścieków nieoczyszczonych wpro-wadzanych bezpośrednio do wód	18 %		< 3 %	Cel realizowany zgodnie z "Harmonogramem likwidacji wylotów ... "
4.	Ilość zbiorników bezodpły-wowych (szamb) na terenie miasta	6000 szt.		Zmniejszenie się ilości szamb	Likwidacja szamb będzie następować wskutek dzia-łań związanych z oderniza-cją sieci kanalizacyjnej w mieście
5.	Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków w % ogółu ludności	77,9 %		> 90 %	Realizacja tego celu jest związana z budową i rozbudową sieci kanaliza-cyjnej w mieście realizo-waną zgodnie z "Progra-mem zadań inwestycyj-nych.. " i "Wieloletnim planem rozwoju i moderni-zacji urządzeń wodociąg-gowych i kanalizacyjnych "
6.	Pobór wody podziemnej na potrzeby produkcyjne, GUS (2003)*	775 tyś m3/rok		Tendencja malejąca	W celu ograniczenia poboru wody podziemnej na cele produkcyjne przeprowa-dzona będzie weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych
7.	Zużycie wody w gospo-darstwach domowych, GUS (2003)	46,5 m3/rok		Tendencja malejąca	Zmniejszenie zużycia wody związane będzie z pod-niesieniem świadomości ekologicznej społeczeń-stwa.
POWIETRZE
8.	Ilość likwidowanych pieców węglowych w mieszkaniach prywatnych i zastosowanie w nich ogrzewania elektry-cznego, gazowego lub olejowego		> 70 szt./rok	> 70 szt./rok	Realizacja celu związana jest z prowadzeniem "Akcji dofinansowania zmiany systemu ogrzewania z węglowego na ekologiczne przez osoby fizyczne "
9.	Jakość powietrza - klasa (wg kryterium ochrona zdrowia)		B	A	Realizacja tego celu nastąpi w wyniku moderni-zacji systemów ogrzewania węglowego na ekologiczne
ZASOBY PRZYRODY, LASY
10.	Powierzchnia parków miej-skich przypadająca na 1 mie-szkańca		4,54 x 10-4 ha	Tendencja stała
11	Powierzchnia terenów zieleni w mieście (bez cmentarzy)		288,362 ha	Tendencja stała / rosnąca	Przewiduje się powiększanie terenów zieleni w mieście dla zachowania równowagi ekologicznej
12	Wskaźnik lesistości miasta		5,5 %	Tendencja stała / rosnąca	Nie przewiduje się powię-kszenia powierzchni lasów, ewentualne nieznaczne za-lesienia
13.	Ilość pomników przyrody		60 szt.	Tendencja rosnąca	Zwiększanie ilości pomników przyrody w mieści związane z ochroną cennych przyro-dniczo obiektów
14.	Ilość stanowisk dokumenta-cyjnych i użytków ekolo-gicznych		0	Tendencja rosnąca	Zwiększenie ilości stanowisk dokumentacyjnych i uży-tków ekologicznych zwią-zane jest z ochroną cen-nych przyrodniczo obiektów

Oprócz wskaźników (mierników efektów) wymienionych powyżej należy wskazać mierniki społecznych efektów Programu, wśród których należy wymienić:

• udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska
• ilość i jakość interwencji zgłaszanych przez mieszkańców
• liczba, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno - informacyjnych.

Mierniki społecznych efektów Programu są wynikiem badań opinii społecznej i specjalistycznych opracowań służących jakościowej ocenie udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska, a także odbioru przez społeczeństwo efektów Programu.

W oparciu analizę wskaźników realizacji Programu możliwa będzie ocena efektywności jego wdrażania, a w oparciu o tę ocenę aktualizacja Programu.

4.3.3. Harmonogram wdrażania Program

W poniżej tabeli przedstawiono harmonogram wdrażania Programu ochrony środowiska dla Kalisza - Miasta na prawach powiatu na lata 2004 - 2011:

L.p.	Rok Zadania	2004	2005	2006	2007	proces cykliczny
1.	Program ochrony środowiska dla Kalisza - Miasta na prawach powiatu na lata 2004 - 2011, w tym:	X	X	X	X	X
	Strategia ochrony środowiska do 2011 roku (cele i kierunki działań) wraz z wykazem zadań krótkookresowych realizowanych do 2007 r. oraz zadań średniookresowych realizowanych do 2011 r.	X	X	X	X	X
2.	Monitoring stanu środowiska	X	X	X	X	X
3.	Monitoring wdrażania Programu	-	X	-	X	-
	a. Mierniki efektywności Programu	-	X	-	X	-
	b. Raporty z wykonania Programu	-	X	-	X	-
	c. Ocena realizacji zadań	-	X	-	X	-
	d. Aktualizacja zadań		X	-	X	-
	e. Ocena realizacji celów ekologicznych i kierunków działań		-	-	X	-
	f. Aktualizacja celów i kierunków działań		-	-	X	-

4.3.4. Promocja i rozpowszechnienie Programu

Program ochrony środowiska dla Kalisza- Miasta na prawach powiatu na lata 2004-2011 zostanie opublikowany oraz umieszczony na stronie internetowej Miasta. Program zostanie przekazany radnym Miasta Kalisza, parlamentarzystom Ziemi Kaliskiej, radnym Ziemi Kaliskiej w samorządzie województwa wielkopolskiego, administracji publicznej województwa wielkopolskiego, szkołom i uczelniom wyższym, pozarządowym organizacjom ekologicznym, przedstawicielom biznesu.

Prowadzona będzie kampania informacyjna wśród społeczeństwa za pośrednictwem środków masowego przekazu, dotycząca wdrażania Programu i oczekiwanych efektów ekologicznych. W drugim półroczu 2004 roku odbędą się seminaria z udziałem wszystkich realizatorów Programu.

5. ASPEKTY FINANSOWE WDRAŻANIA PROGRAMU

Dla realizacji zadań ujętych w Programie konieczne są środki i instrumenty finansowe.

Finansowanie przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska w Polsce, w tym również w Kaliszu, to szybko rozwijający się obszar działalności na rynkach finansowych. Podaż pieniądza na ochronę środowiska pochodzi z wielu źródeł publicznych i prywatnych, przybierając jednocześnie różne formy. Środki publiczne pochodzą z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, państwowych i samorządowych celowych funduszy ekologicznych, fundacji, zarówno krajowych jak i zagranicznych. Rynek finansowy ochrony środowiska staje się coraz bardziej powszechny (mnogość i zróżnicowanie realizowanych projektów), zasobny (rośnie udział wydatków na ochronę środowiska w PKB) oraz zróżnicowany (wiele źródeł finansowania przedsięwzięć ekologicznych). Co istotne - należy dążyć do zwiększenia efektywności wydatkowania środków przeznaczonych na ochronę środowiska i większego wykorzystania mechanizmów rynkowych w ochronie środowiska.

Zwiększenie efektywności wydatkowanych środków finansowych można osiągnąć m. in. poprzez konsolidację środków pochodzących z różnych źródeł, zarówno krajowych, jak i zagranicznych, koncentrując jednocześnie wydatki publiczne na celach ekologicznych, określonych w niniejszym Programie.

Niniejszy dokument określa szacunkowe koszty zadań proekologicznych. Nie jest on jednak dokumentem finansowym. Stąd dla realizacji Programu szczególnie ważny jest etap prac nad projektem uchwały budżetowej Kalisza - Miasta na prawach powiatu, kiedy to należy przygotować plan realizacji przedsięwzięć na rok następny. Zgodnie z zasadą roczności budżetu konieczne jest coroczne uzgadnianie przedsięwzięć do realizacji. Dokumentem nadrzędnym dla Programu pod kątem finansowym jest także wieloletni program zadań inwestycyjnych dla Kalisza na lata 2005-2008.

Ostateczna weryfikacja kosztów zadań ujętych w Programie nastąpi co roku w okresie przygotowywania budżetu Miasta i będzie uwzględniać zmiany dokonywane na bieżąco w budżecie Kalisza oraz w wieloletnim programie zadań inwestycyjnych Kalisza - miasta na prawach powiatu na lata 2005-2008.

Z uwagi na ograniczone środki finansowe będące w dyspozycji Miasta Kalisza ważne jest uzyskanie zewnętrznego wsparcia finansowego. Stąd planuje się, iż niektóre z zadań uzyskają pomoc finansową z Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej oraz Funduszy Unii Europejskiej (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Funduszu Spójności).

Nakłady na realizację części zadań Miasta nie zostały określone ze względu na brak ostatecznych projektów ich realizacji.

W Programie nie podano także wysokości wydatków związanych z realizacją zadań przez inne niż Miasto podmioty, ponieważ Miasto ma ograniczone możliwości ingerencji w tym zakresie.

Na potrzeby niniejszego Programu należy wyróżnić następujące źródła finansowania:

• fundusze celowe ochrony środowiska i gospodarki wodnej
• budżet państwa i budżet Miasta Kalisza
• fundusze UE
• fundacje
• banki, instytucje leasingowe
• środki przedsiębiorców i osób fizycznych.

1. Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej

Podstawę prawną funkcjonowania funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej stanowi ustawa Prawo ochrony środowiska. Głównymi przychodami tych Funduszy są opłaty za korzystanie ze środowiska oraz kary pieniężne z tytułu niewłaściwego korzystania ze środowiska. Fundusze służą realizacji zasady zrównoważonego rozwoju. Aktualnie system funduszy ekologicznych w Polsce jest czterostopniowy:

• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
• Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
• Powiatowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
• Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

NiWFOŚiGW posiadają osobowość prawną. GiPFOŚIGW nie są organizacyjnie, ani prawnie wydzielone ze struktury samorządu terytorialnego i stanowią jedynie wyodrębniony rachunek bankowy. Plan przychodów i wydatków Gminnego i Powiatowego Funduszu stanowi załącznik do uchwały budżetowej.

Środki będące w dyspozycji Funduszy zmniejszają się, ponieważ inwestując w ochronę środowiska doprowadzają one do umniejszania własnych wpływów. Stąd ważna jest modyfikacja systemu opłatowo - redystrybucyjnego polegająca na wprowadzeniu, np. opłat produktowych i depozytowych obciążających produkty szczególnie uciążliwe dla środowiska oraz doskonalenie systemu ulg i zwolnień podatkowych wspierających proekologiczne zachowania podmiotów gospodarczych i społeczeństwa.

W oparciu o politykę ekologiczną państwa Rada Nadzorcza Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uchwala strategię jego działania, plan działalności oraz listę priorytetowych programów Narodowego Funduszu. Analogicznie Rada Nadzorcza Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w oparciu o Politykę Ekologiczną Państwa i Wojewódzki Program Ochrony Środowiska uchwala plan działalności Wojewódzkiego Funduszu.

Takie same relacje należy odnieść do Programu Ochrony Środowiska dla Kalisza - Miasta na prawach powiatu. Środki Gminnego i Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej powinny być przeznaczone na realizację zadań określonych
w Programie w dziedzinie edukacji ekologicznej, ochrony powietrza, wód powierzchniowych i podziemnych, ograniczania hałasu, ochrony powierzchni ziemi, ochrony przyrody i krajobrazu oraz innych zadań służących ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikających z zasady zrównoważonego rozwoju. Dlatego też przy określaniu źródeł finansowania zadań planowanych do realizacji w ramach Programu ww. fundusze stanowią istotny element montażu finansowego.

1. Budżet państwa i budżet Miasta Kalisza

W okresie realizacji niniejszego Programu należy przewidywać wzrost udziału budżetu państwa w wydatkach na ochronę środowiska, gdyż funduszom udostępnianym przez UE muszą towarzyszyć środki krajowe. Podobne przewidywania należy odnieść do budżetu Miasta Kalisza. Realizacja przedsięwzięć z funduszy UE wymaga bowiem zabezpieczenia udziału środków własnych na realizację inwestycji.

Planowany montaż finansowy inwestycji, przewidzianych do realizacji w latach 2004-2008, dla których inwestorem jest Miasto Kalisz opisuje plan zadań inwestycyjnych Kalisza -Miasta na prawach powiatu na rok 2004 oraz wieloletni program zadań inwestycyjnych dla Kalisza - Miasta na prawach powiatu na lata 2005-2008.

Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska w Kaliszu w latach 2004-2008 przedstawia poniższa tabela:

Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska w Kaliszu w latach 2004-2008 w tys. zł

Lp.	Nazwa zadania	Zakres rzeczowy	Przewidywane źródła finansowania	Łączne nakłady w latach 2004-2008	Nakłady przewid.	Planowane nakłady w roku					Okres realizacji
					do poniesienia w 2004 r.	2005	2006	2007	2008
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10		11
	ŁĄCZNE NAKŁADY NA INWESTYCJE		OGÓŁEM	437.523,1	31.284,4	124.230	119.708,7	107.960	54.340
			Budżet Miasta	153.684,4	30.404,4	30.420	30.890,0	30.980	30.990
			Kredyty komercyjne	47.580,0	0	14.340	12.530,0	15.180	5.530
			Pożyczki preferencyjne	4.300,0	0	1.400	1.000,0	1.400	500
			Środki unijne	221.178,7	0	74.720	70.938,7	58.550	16.970
			Inne	10.780,0	880,0	3.350	4.350,0	1.850	350
	Wydatki na ochronę środowiska ogółem		OGÓŁEM	105.278,7	3.710	34.400	32.338,7	24.555	10.275
			Budżet Miasta	20.090,0	3.480	3.580	4.100	5.505	3.425
			Pożyczki preferencyjne	4.300,0	0	1.400	1.000	1.400	500
			Środki unijne	70.758,7	0	26.070	22.888,7	15.800	6.000
			Inne	10.130,0	230,0	3.350	4.350,0	1.850	350
I.	Porządkowanie gospodarki ściekowej		OGÓŁEM	83.448,7	1.630	28.900	24.218,7	20.700	8.000
			Budżet Miasta	8.350,0	1.500	1.500	1.850,0	2.000	1.500
			Pożyczki preferencyjne	4.300,0	0	1.400	1.000,0	1.400	500
			Środki unijne	62.168,7	0	23.000	17.368,7	15.800	6.000
			Inne	8.630,0	130	3.000	4.000,0	1.500	0
1.	Uporządkowanie systemu odbioru ścieków w Kaliszu, likwidacja zrzutów ścieków do Prosny i ich przesył do oczyszczalni ścieków przez budowę i modernizację sieci oraz rozdział kanalizacji ogólnospławnej (z udziałem środków unijnych, PWiK Sp. z o.o. i GiPFOŚiGW)	kanalizacja sanitarna i deszczowa na osiedlach Rajsków, Piwonice, Winiary, Szczypiorno, Chmielnik, Miła i Majków	OGÓŁEM	74.598,7	1.630	28.900	23.868,7	20.200	0		2004-2007 przy środkach z Unii
			Budżet Miasta	6.000,0	1.500	1.500	1.500,0	1.500	0
			Pożyczki preferencyjne	3.800,0	0	1.400	1.000,0	1.400	0
			Środki unijne	56.168,7	0	23.000	17.368,7	15.800	0
			Inne	8.630	130	3.000	4.000,0	1.500	0
2.	Budowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej w ulicach asfaltowych II etap m. in. w Sulisławicach, Dobrzecu Płn. Budowa kanalizacji sanitarnej i deszczowej oraz sieci wodociągowych na terenach objętych nowo zatwierdzonymi miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego (z udziałem środków unijnych na lata 2007-2011)		OGÓŁEM	8.850,0	0	0	350	500	8.000		2006-2011 przy środkach z Unii
			Budżet Miasta	2.350,0	0	0	350	500	1.500
			Pożyczki preferencyjne	500,0	0	0			500
			Środki unijne	6.000,0	0	0			6.000
			Inne	0	0	0	0	0	0
II.	Ochrona powietrza		OGÓŁEM	14.380,0	1.080	4.300	6.720	1.080	1.200
			Budżet Miasta	5.790,0	1.080	1.230	1.200	1.080	1.200
			Środki unijne	8.590,0	0	3.070	5.520	0	0
1.	Modernizacja miejskiego systemu ciepłowniczego na osiedlach mieszkaniowych i w starej części miasta (z udziałem środków unijnych)	modernizacja węzłów i sieci cieplnych kanałowych na preizolowane	OGÓŁEM	14.380,0	1.080	4.300	6.720	1.080	1.200		proces ciągły
			Budżet Miasta	5.790,0	1.080	1.230	1.200	1.080	1.200
			Środki unijne	8.590,0	0	3.070	5.520	0	0
III.	Zabezpieczenie Kalisza przed powodzią		OGÓŁEM	6.500,0	800	1.000	1.200	2.500	1.000
			Budżet Miasta	5.000,0	700	650	850	2.150	650
			Inne	1.500,0	100	350	350	350	350
1.	Modernizacja wałów przeciwpowodziowych w dzielnicy Rajsków - dofinansowanie dla Wielkopolskiego Zarządu melioracji i Urządzeń Wodnych w poznaniu (dofinansowanie z GiPFOŚiGW)	dofinansowanie dla Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych	OGÓŁEM	2.600,0	600	500	500	500	500		2004-2010
			Budżet Miasta	1.900,0	500	350	350	350	350
			Inne	700,0	100	150	150	150	150
2.	Regulacja cieków Krępicy i Piwonki z utworzeniem polderów zalewowych oraz budową kolektora deszczowego w ul. Zachodniej (dofinansowanie z GiPFOŚiGW)		OGÓŁEM	3.900,0	200	500	700	2.000	500		2004-2009
			Budżet Miasta	3.100	200	300	500	1.800	300
			Inne	800	0	200	200	200	200
IV.	Rewaloryzacja Parku Miejskiego		OGÓŁEM	650	150	150	150	200	0
			Budżet Miasta	650	150	150	150	200	0
1.	Budowa alejek granitowych i żwirowych na terenach zielonych w zabytkowej części miasta, w tym Park Miejski		OGÓŁEM	650	150	150	150	200		2004-2007
			Budżet Miasta	650	150	150	150	200	0
V.	Bezpieczeństwo		OGÓŁEM	300,0	50	50	50	75	75
			Budżet miasta	300,0	50	50	50	75	75
1.	Budowa ścieżek rowerowych z możliwością bezpiecznego wyjazdu z centrum miasta		OGÓŁEM	300,0	50	50	50	75	75	proces ciągły

Źródło: Budżet Kalisza - Miasta na prawach powiatu na 2004 rok, Wieloletni program Inwestycyjny Kalisza - Miasta na prawach powiatu na lata 2005-20

Unia Europejska postawiła przed gminą wymóg opracowania Wieloletniego Programu Inwestycyjnego. Uchwałą Rady Miejskiej Kalisza Nr XVII/249/2004 w dniu 25 marca 2004 roku został przyjęty i zatwierdzony Wieloletni Program Inwestycyjny Kalisza - Miasta na prawach powiatu na lata 2005-2008. Jednym z kierunków uwzględnianych przy typowaniu zadań inwestycyjnych do ujęcia w programie było zapewnienie warunków dla poprawy stanu środowiska człowieka, polegające z jednej strony na przebudowie tych dziedzin, które są głównymi źródłami zagrożeń, a z drugiej strony na ochronie, umocnieniu i odbudowie systemów przyrodniczych. Spośród zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska ujętych w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym za najważniejsze uznać należy porządkowanie gospodarki ściekowej i modernizację miejskiego systemu ciepłowniczego. Zarówno na realizację jednego jak i drugiego zadania planuje się pozyskanie dofinansowania z funduszy unijnych.

Na porządkowanie gospodarki ściekowej przewiduje się otrzymanie środków unijnych umożliwiających sfinansowanie 74,5 % całkowitych kosztów przewidywanych do poniesienia w latach 2004-2008. Pozostała część kosztów sfinansowana zostanie z budżetu Miasta, pożyczek preferencyjnych z Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska, środków Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Kaliszu oraz Gminnego i Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W ramach tej grupy zadań planowane jest uporządkowanie systemu odbioru ścieków w Kaliszu, likwidacja zrzutów ścieków do Prosny i ich przesył do oczyszczalni ścieków poprzez budowę kanalizacji sanitarnej i deszczowej na osiedlach Rajsków, Piwonice, Winiary, Szczypiorno, Chmielnik, Miła i Majków oraz budowę kanalizacji sanitarnej i deszczowej w ulicach asfaltowych - II etap, m. in. w Sulisławicach i Dobrzecu Płn.

Równie wysokie, bo stanowiące 59,7 % przewidywanych kosztów całkowitych, dofinansowanie ze środków unijnych przewiduje się na realizację modernizacji miejskiego systemu ciepłowniczego w latach 2004-2008. Poza środkami unijnymi zadanie to finansowane będzie z budżetu miasta. W ramach tego zadania przewidywana jest do realizacji modernizacja sieci cieplnych kanałowych na preizolowane.

Ponadto w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym uwzględniono nakłady na modernizację wałów przeciwpowodziowych w dzielnicy Rajsków i regulację cieków Krępicy i Piwonki z utworzeniem polderów zalewowych. Realizacja tych zadań zapewni zabezpieczenie Miasta Kalisza przed powodzią. Pierwsze z zadań jest zadaniem realizowanym wspólnie przez Miasto Kalisz i Samorząd Województwa Wielkopolskiego. Na sfinansowanie udziału Miasta w jego realizacji zaplanowano środki z budżetu miasta oraz Gminnego i Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Z tych samych źródeł planuje się sfinansować regulację cieków Krępicy i Piwonki.

Oprócz ochrony powietrza, wód i ziemi równie ważnym czynnikiem życia społeczeństwa w środowisku jest zapewnienie możliwości rekreacji i wypoczynku oraz zminimalizowanie hałasu w środowisku. W Wieloletnim Programie Inwestycyjnym uwzględniono dlatego nakłady na rewaloryzację Parku Miejskiego, będącego ważnym terenem zieleni i miejscem wypoczynku mieszkańców Kalisza oraz budowę ścieżek rowerowych z możliwością bezpiecznego wyjazdu z centrum miasta.

Poniższe tabele obrazują strukturę nakładów na inwestycje proekologiczne i źródeł ich finansowania.

Udział inwestycji proekologicznych w nakładach na inwestycje miejskie w latach 2004-2008 z uwzględnieniem źródeł finansowania

Lp.	Wyszczególnienie	Udział inwestycji proekologicznych w inwestycjach ogółem (%)
		ogółem	2004	2005	2006	2007	2008
1.	Nakłady ogółem	24,1	11,9	27,7	27,0	22,7	18,9
2.	Budżet Miasta	13,1	11,4	11,8	13,3	17,8	11,1
3.	Pożyczki preferencyjne	100,0	-	100,0	100,0	100,0	100,0
4.	Środki unijne	32,0	-	34,9	32,3	27,0	35,4
5.	Inne	94,0	26,1	100,0	100,0	100,0	100,0

Źródło: Budżet Kalisza - Miasta na prawach powiatu na 2004 rok, Wieloletni program Inwestycyjny

Kalisza - Miasta na prawach powiatu na lata 2005-2008

Struktura źródeł finansowania inwestycji proekologicznych w latach 2004-2008 (%)

Lp.	Źródła finansowania	Lata
		Ogółem	2004	2005	2006	2007	2008
1.	Budżet Miasta	19,1	93,8	10,4	12,6	22,4	33,3
2.	Pożyczki preferencyjne	4,1	-	4,1	3,1	5,7	4,9
3.	Środki unijne	67,2	-	75,8	70,8	64,4	58,4
4.	Inne	9,6	6,2	9,7	13,5	7,5	3,4
	R A Z E M	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0

Źródło: Budżet Kalisza - Miasta na prawach powiatu na 2004 rok, Wieloletni program Inwestycyjny

Kalisza - Miasta na prawach powiatu na lata 2005-2008

Udział inwestycji proekologicznych w budżecie Kalisza w latach 2004-2008 wynosi średnio 24,1 %, przy czym najwyższy - 27,7 % planowany jest w roku 2005 i 27,0 % w 2006. Natomiast najniższy planowany jest w roku 2008 - 18,9 %. Spadek ten wiąże się ze zmniejszeniem nakładów z budżetu miasta na inwestycje proekologiczne. Mimo wartościowego zmniejszania się z roku na rok wielkości środków unijnych zaplanowanych na finansowanie inwestycji proekologicznych ich udział w wielkości środków unijnych ogółem jest w całym czteroletnim okresie wysoki i zawiera się w przedziale od 27,0 % do 35,4 %. Wszystkie pożyczki referencyjne i inne środki ujęte w budżecie Kalisza na 2004 rok i Wieloletnim Programie Inwestycyjnym na lata 2005-2008 zaplanowano z myślą o finansowaniu zadań w zakresie ochrony środowiska. Są to środki pochodzące z Gminnego i Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zabezpieczone przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego oraz środki własne Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Kaliszu.

Analizując strukturę źródeł finansowania inwestycji proekologicznych w latach 2004-2008 stwierdzić należy bardzo wysoki udział planowanych środków unijnych w finansowaniu tych inwestycji - średnio 67,2 % i niski w porównaniu z nim udział środków z budżetu miasta - średnio 19,1 %. Pozostałe 13,7 % kosztów inwestycji planowane jest do sfinansowania pożyczkami preferencyjnymi z Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz środkami z innych źródeł wcześniej wymienionych.

Na przestrzeni lat 2005-2008 maleje udział środków unijnych w finansowaniu inwestycji proekologicznych z 75,8 % w 2005 roku do 58,4 % w 2008 roku oraz wzrasta udział Miasta z 10,4 % w 2005 roku do 33,3 % w 2008 roku. Wyjątkiem jest rok 2004, w którym inwestycje proekologiczne finansowane są tylko z budżetu miasta i innych źródeł. W tym też roku udział budżetu w finansowaniu inwestycji wynosi 93,8 %.

Udział pozostałych źródeł początkowo rośnie z 6,2 % w roku 2004 do 16,6 % w 2006 roku, by ostatecznie zmniejszyć się do 8,3 % w 2008 roku.

Realizacja powyższych zadań w głównej mierze uwarunkowana jest przyznaniem dofinansowania z funduszy Unii Europejskiej. Dlatego ważnym czynnikiem jest złożenie odpowiednich wniosków w sprawie dofinansowania ww. zadań w celu uzyskania wsparcia zewnętrznego. Również zdarzenia i problemy powstające niezależnie od procesu planowania inwestycji mogą spowodować zakłócenia w toku realizacji planu inwestycji i konieczność dokonania w nim zmian.

Realizacja przedsięwzięć nieinwestycyjnych związanych z Programem wymagać będzie corocznie zaplanowania w budżecie Kalisza środków finansowych w ramach wydatków bieżących.

1. Fundusze UE

Unia Europejska przewiduje udzielenie Polsce znacznej pomocy na rozwój systemów infrastruktury ochrony środowiska poprzez instrumenty takie jak fundusze strukturalne i Fundusz Spójności. Ramy przedsięwzięć inwestycyjnych finansowanych z tych funduszy określa Narodowy Plan Rozwoju (2004-2006) oraz związane z nim inne programy operacyjne (szczególnie Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego - ZPORR).

Miasto Kalisz ubiega się o dofinansowanie zadań inwestycyjnych z zakresu ochrony wód z Funduszu Spójności oraz ochrony powietrza atmosferycznego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

2. Fundacja Ekofundusz

Do tej pory Miasto Kalisz nie korzystało z pomocy Ekofunduszu. Priorytetowe kierunki pomocy finansowej Ekofunduszu to m. in.:

• ochrona różnorodności biologicznej
• gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych
• ograniczenie emisji gazów szklarniowych oraz eliminacja substancji niszczących warstwę ozonową i innych.

Dla realizacji celów określonych w Programie w ww. zakresie Miasto Kalisz powinno podjąć działania w celu pozyskania środków finansowych z Ekofunduszu w formie dotacji lub pożyczek.

5. Banki, instytucje leasingowe

Ważne jest zwiększenie znaczenia roli sektora prywatnego w finansowaniu ochrony środowiska, szczególnie szybko rozwijającego się sektora bankowego - pierwotnie przez działania zmierzające do lepszego stosowania zasady "zanieczyszczający płaci" oraz przez wyeliminowanie konkurencji między sektorem prywatnym a publicznym (wzmacniając zasadę zanieczyszczający płaci).

W warunkach rozwijającej się gospodarki rynkowej zaciąganie przez Miasto Kalisz nisko oprocentowanych, preferencyjnych kredytów w polskim sektorze bankowym jest zjawiskiem pozytywnym, świadczącym o zdyscyplinowaniu Miasta jako inwestora. W przeszłości Miasto Kalisz korzystało z kredytów komercyjnych z Banku Ochrony Środowiska S. A. - głównie na modernizację gospodarki cieplnej w mieście. Bank Ochrony Środowiska S. A., na który statutowo nałożony został obowiązek kredytowania inwestycji proekologicznych współpracuje przy udzielaniu pożyczek z NiWFOSiGW. Głównym kryterium udzielania dofinansowania jest efektywność ekologiczna i ekonomiczna oraz zgodność z priorytetami polityki ekologicznej państwa.

W warunkach rozwijającej się gospodarki rynkowej utrzymanie dotacji w rozmiarach ograniczonych do przypadków merytorycznie uzasadnionych z wyraźnym preferowaniem niskooprocentowanych i umarzalnych częściowo pożyczek (z NFOŚIGW oraz WFOŚiGW) oraz kredytów bankowych należy uznać za zjawisko zasadne, korzystnie oddziaływujące na dyscyplinowanie licznych inwestorów.

Do banków aktywnie wspierających inwestycje ekologiczne zaliczyć należy m. in. Bank Światowy oraz Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju.

Wśród instytucji leasingowych należy wymienić:

• Towarzystwo Inwestycyjne-Leasingowe EKOLEASING S. A.
• Centralne Towarzystwo Leasingowe S. A.
• Europejski Fundusz Leasigowy Sp z o. o.

5. Środki przedsiębiorców i osób fizycznych

Miasto Kalisz podejmuje działania mające na celu zwiększenie aktywności osób fizycznych na rzecz środowiska. Instrumentem finansowym wykorzystywanym przez Miasto w tym zakresie jest refundacja części kosztów związanych:

• ze zmianą systemu ogrzewania z węglowego na ekologiczne w mieszkaniach prywatnych
• likwidacją osadników ściekowych oraz rozdziałem zewnętrznej kanalizacji sanitarnej i deszczowej na terenach nieruchomości nie będących komunalnym zasobem Gminy
• wykonaniem przyłączy kanalizacji sanitarnej dla nieruchomości osób fizycznych z równoczesną likwidacją szamb.

Wspieraniu proekologicznych działań podmiotów gospodarczych może służyć m. in. doskonalenie systemu ulg i zwolnień podatkowych.

6. STRESZCZENIE PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA KALISZA, OPRACOWANEGO JAKO WSPÓLNY PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMIN CZŁONKOWSKICH ZWIĄZKU KOMUNALNEGO GMIN "CZYSTE MIASTO, CZYSTA GMINA"

Zgodnie z art. 14 ust. 6 ustawy o odpadach plan gospodarki odpadami stanowi część programu ochrony środowiska i jest tworzony w trybie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie środowiska, tj. w ustawie - Prawo ochrony środowiska. Z tego względu program i plan powinny stanowić jeden dokument, i być uchwalane łącznie, ponieważ rozwiązania zawarte w planie wpływają na program i odwrotnie. Dopuszczalne jest, aby program i plan stanowiły odrębne tomy. Wtedy jednak dział poświęcony odpadom w głównym dokumencie, jakim jest program ochrony środowiska, powinien być streszczeniem planu gospodarki odpadami. Przygotowanie takiego streszczenia jest wymagane przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. nr 66, poz. 620). W związku z powyższym niniejszy rozdział zawiera streszczenie.

Z analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi, przeprowadzonej na podstawie informacji przedstawionych przez gminy członkowskie ZKG "Czyste Miasto, Czysta Gmina ", wynika, że zorganizowanym odbiorem odpadów objętych było 72,9 % mieszkańców Związku. W czterech gminach usługą tą objęci byli wszyscy mieszkańcy, przy czym odpady zbierane były do pojemników rozstawionych na terenie gminy. Odbiór odpadów komunalnych prowadzony był na terenie Związku przez piętnaście firm, przy czym w jedenastu gminach działało od dwóch do czterech firm. Wynikające z przedstawionych danych ilości odpadów, w przeliczeniu na 1 mieszkańca rocznie, były z reguły uderzająco niskie i znacznie odbiegały od wskaźników planistycznych i wyników badań w innych miastach i gminach o podobnym charakterze.

Odpady komunalne z siedmiu gmin wywożone były na składowisko w Kamieniu, z trzech na składowisko w Bartochowie, a z dwóch na składowisko w Szczytnikach. Pozostałe 12 składowisk było wykorzystywanych przez pojedyncze gminy. Z dwóch gmin (Gołuchów, Kawęczyn) odpady wywożono na składowiska znajdujące się poza terenem Związku.

Selektywna zbiórka odpadów przeznaczonych do odzysku prowadzona jest obecnie, w różnym zakresie, w jedenastu gminach, z których dwie rozpoczęły tę działalność w 2003 roku. Selektywną zbiórkę obsługiwało sześć firm. Głównym podmiotem jest POM EKO z Kalisza, które prowadzi zbiórkę w czterech gminach. Dane na temat wyników selektywnej zbiórki podało osiem gmin. W Kaliszu, gdzie osiągnięto najlepsze wyniki, zebrano w 2002 roku, w przeliczeniu na 1 mieszkańca, 2 kg szkła, ponad 7,5 kg makulatury i około 0,8 kg tworzyw sztucznych. Zbiórka odpadów wielkogabarytowych prowadzona była w Sieradzu.

Z danych uzyskanych bezpośrednio z oczyszczalni ścieków komunalnych wynika, że wytwarzane osady ściekowe w oczyszczalniach obsługujących większe miasta (Kalisz, Sieradz, Turek) są obecnie wykorzystywane niemal w 100 % do nawożenia lub rekultywacji gruntów. Dotyczy to również oczyszczalni dla Blizanowa. Na składowiska przekazywane są osady wytwarzane w Brzezinach i Liskowie, około 27 Mg suchej masy (s.m.). Natomiast na terenie oczyszczalni składowane są osady w Warcie (16 Mg s.m./rok) oraz Gołuchowie (nagromadzono 140 Mg s.m.).

Analiza gospodarki odpadami z działalności gospodarczej, oparta o dane WIOŚ dotyczące kontrolowanych zakładów z terenu 8 jednostek członkowskich Związku (miasta Kalisz, Sieradz, Turek, miasto i gmina Warta oraz gminy Blizanów, Godziesze Wielkie, Gołuchów, Wróblew), wykazała, że odzyskano 53,2% wytworzonych odpadów i 44,5%, odpadów niebezpiecznych, składowaniu poddano 45,8% odpadów i odpowiednio 5% odpadów niebezpiecznych, unieszkodliwiono około 0,6% odpadów, natomiast odpadów niebezpiecznych 40,6%. Resztę odpadów magazynowano.

Dla miasta Kalisza (powiat grodzki) na podstawie wydanych pozwoleń przeprowadzono analizę rodzajów i ilości odpadów wytwarzonych przez 95 podmiotów gospodarczych. Wynika z niej, że poszczególne podmioty wytwarzają aż 102 rodzajów odpadów. Łączna ilość odpadów, która może być wytworzona w tych jednostkach wynosi około 52,2 tys. Mg/rok w tym około 6,6 tys. Mg/rok odpadów niebezpiecznych. Według danych WIOŚ w 2002 roku w Kaliszu wytworzono około 34 tys. Mg odpadów z działalności gospodarczej, w tym około 0,4 tys. Mg odpadów niebezpiecznych, z czego odzyskano 87% wytworzonych odpadów i 52% odpadów niebezpiecznych, unieszkodliwiono odpowiednio poniżej 0,1% i 38%, składowano 4% odpadów innych niż niebezpieczne i 7% odpadów niebezpiecznych. Resztę odpadów magazynowano.

Natomiast w Turku wg WIOŚ wytworzono około 1300 tys. Mg odpadów, z czego ok. 65% to odpady z elektrociepłowni. Odzyskano ok. 52% odpadów, a ok. 48% składowano, z czego 99,9% stanowiły odpady z procesów termicznych.

Prognozy zmian w gospodarce odpadami opracowano w oparciu o Studium wykonalności budowy Zakładu Unieszkodliwiania i Utylizacji Odpadów Komunalnych "Orli Staw" (ZUiUOK), informacje gmin oraz krajowy plan gospodarki odpadami, plany powiatowe i wojewódzkie. Horyzont czasowy prognoz - rok 2006 i 2014. Przedstawiono informacje dotyczące działań zmierzających do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami zawarte są w odpowiednich planach wyższego szczebla.

Projektowany system gospodarki odpadami komunalnymi wskazuje ZUiUOK w Nowych Prażuchach, po jego wybudowaniu i oddaniu do użytku (2006 r.), jako jedyny uprawniony do przyjmowania odpadów komunalnych z terenu gmin należących do Związku. Zakład będzie kompleksowym obiektem waloryzującym, unieszkodliwiającym i deponującym wydzielone strumienie odpadów. Funkcjonowanie ZUiUOK będzie się odbywało w oparciu o szereg wzajemnie powiązanych linii sortowniczych, demontażowych i kompostujących oraz kwater składowania balastu. Podstawowe funkcje Zakładu to: sortowanie odpadów zmieszanych "suchych " (tj. pozbawionych odpadów biodegradowalnych (tj kuchennych, ogrodowych i z pielęgnacji terenów zielonych), z selektywnej zbiórki poszczególnych odpadów surowcowych (sortowanie doczyszczające), zmieszanych odpadów komunalnych w celu odzysku odpadów surowcowych oraz wydzielenia balastu, poremontowych i budowlanych w celu odzysku odpadów surowcowych; kompostowanie odpadów biodegradowalnych; kompostowanie frakcji organicznej odzyskanej podczas sortowania z ewentualnym dodatkiem komunalnych osadów ściekowych; przetwarzanie odpadów poremontowych i budowlanych (po wydzieleniu frakcji surowcowej) na kruszywo budowlane i podsypkę; produkcja paliwa alternatywnego z wysegregowanych odpadów palnych nie znajdujących zbytu jako surowiec wtórny (opcja); demontaż odpadów wielkogabarytowych i odzysk surowców; tymczasowe składowanie odpadów niebezpiecznych wyodrębnionych ze strumienia odpadów komunalnych przed wysłaniem do zakładów specjalistycznych; składowanie balastu tj. odpadów obojętnych, powstałych w wyniku procesów prowadzonych w Zakładzie.

Efektem systemu będzie odzysk ok. 40% odpadów komunalnych powstających na terenie Związku, unieszkodliwienie ok. 2,5%, składowanie ok. 52,5% odpadów obojętnych. Reszta to gazy powstające podczas kompostowania.

Wykonanie tych zadań wymagać będzie wprowadzenia zmian w obecnym systemie zbierania i odbierania odpadów komunalnych, a przede wszystkim wprowadzenia zasady wydzielania odpadów "mokrych " (kuchennych i ogrodowych) już w momencie ich powstawania w gospodarstwach domowych. Segregacja ta będzie dobrowolna. Odbieranie odpadów "mokrych " od właścicieli nieruchomości (mieszkańców) będzie nieodpłatne. Odpady "suche " (pozostałość po wydzieleniu odpadów "mokrych ") będą odbierane przez uprawnione firmy za opłatą niższą, wynoszącą np. 80% kwoty za odbiór odpadów niesegregowanych. Zasada ta będzie stosowana również przez ZUiUOK. Nieruchomości, których właściciele podpiszą umowę na odbieranie odpadów "mokrych ", zostaną wyposażone w odpowiednie pojemniki lub worki, a dotychczasowe pojemniki na odpady zmieszane służyć będą do zbiórki odpadów "suchych ".

Pozostałe rodzaje odpadów komunalnych będą zbierane i odbierane w następujący sposób:

• odpady wielkogabarytowe - obowiązkowo w wyznaczonym miejscu na terenie nieruchomości, odbierane odpłatnie (ryczałtowo w ramach opłaty za odbiór odpadów),
• odpady budowlane (poremontowe) - obowiązkowo w wyznaczonym miejscu na terenie nieruchomości, do pojemników dostarczonych doraźnie ( na zamówienie) lub w workach odbieranych odpłatnie (ryczałtowo lub na podstawie odrębnej umowy),
• odpady niebezpieczne - dobrowolnie i nieodpłatnie w wyznaczonym miejscu na terenie nieruchomości, zbierane w torby foliowe, worki, pudła itp., w ściśle określonym terminie odbierane przez obsługę ruchomego punktu odbierania odpadów niebezpiecznych.

Planowany system zostanie wprowadzony w 2006 r. w momencie uruchomienia ZUiUOK. Równocześnie zakłada się nierozwijanie dotychczas prowadzonej selektywnej zbiórki odpadów.

W miastach Kalisz, Sieradz i Turek zostaną utworzone parki kontenerowe jako miejsca gromadzenia i tymczasowego magazynowania odpadów niebezpiecznych. Odpady te będą inwentaryzowane i selektywnie składowane do czasu zgromadzenia partii transportowej odpadu danego rodzaju i wysyłki do firm specjalistycznych celem utylizacji. Dla usprawnienia transportu odpadów na terenie Związku zostanie zbudowana stacja przeładunkowa w Sieradzu, z której odpady będą wożone do ZUiUOK w kontenerach dużej ładowności.

Uruchomienie ZUiUOK stwarza możliwość zamknięcia i rekultywacji składowisk istniejących na terenie Związku. Z inicjatywy Związku powstanie wspólny program realizacji tego zadania.

Wdrożenie systemu przebiegać będzie następująco:

• przyjęcie planu gospodarki odpadami przez Związek
• wprowadzenie w drodze uchwały do nowych regulaminów utrzymania czystości i porządku w gminie obowiązujących od 2006 roku zasad gospodarki odpadami komunalnymi wynikających z planu
• podanie nowego regulaminu do publicznej wiadomości
• egzekwowanie postanowień regulaminu
• określenie i podanie do publicznej wiadomości nowych warunków udzielania zezwoleń
• dostosowanie wydanych decyzji do nowych warunków.

Opracowano powiatowy (dla powiatu grodzkiego m. Kalisz) system gospodarki odpadami z działalności gospodarczej, który integruje prowadzenie bazy danych o zaplanowanych i rzeczywistych źródłach, ilościach, rodzajach, sposobach i miejscach zagospodarowania odpadów na terenie powiatu z działaniami dotyczącymi wydawania, cofania i zmieniania pozwoleń i zezwoleń, sporządzania raportów i sprawozdań oraz informowaniem zainteresowanych podmiotów gospodarczych o istniejących możliwościach w zakresie transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów.

Natomiast w gminnym systemie gospodarki odpadami z działalności gospodarczej powinny znaleźć się informacje dotyczące wytwarzania i gospodarowania odpadami w danym roku, informacje o czynnych instalacjach do odzysku odpadów lub unieszkodliwiania odpadów. Rola gminy (wójta, burmistrza, lub prezydenta) sprowadza się do: gromadzenia tych informacji, sprawowania nadzoru nad podmiotami gospodarczymi jako właścicielami nieruchomości i kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska.

Przedstawiono wnioski z prognozy oddziaływania projektu planu na środowisko. Omówiono instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów oraz opracowano system monitorowania i oceny realizacji celów planu.

7. PODSUMOWANIE

Opracowany Program ochrony środowiska dla Kalisza na lata 2004 -2011 jest pierwszym dokumentem, który tak kompleksowo odnosi się do zagadnień ochrony środowiska w Kaliszu i koordynuje działania w tym zakresie. Omawia najważniejsze problemy ochrony środowiska, proponując sposoby ich rozwiązania w określonym czasie. Istotną częścią programu jest wykaz konkretnych przedsięwzięć proekologicznych wraz z propozycją źródeł ich finansowania.

Należy podkreślić, że niniejszy program ma formułę otwartą, co oznacza, że w przypadku zmiany wymagań prawnych, pojawienia się nowych problemów, bądź niewykonania niektórych przedsięwzięć w terminach przewidzianych w tym Programie, dokument będzie cyklicznie aktualizowany.

Bezpośrednią odpowiedzialność za wdrożenie programu ponosi Prezydent Miasta Kalisza. Realizacja działań w ramach Programu wymaga jednak udziału zarówno administracji rządowej jak i samorządowej szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego. Ważne jest również propagowanie w Kaliszu partnerstwa z biznesem na rzecz środowiska. Wdrożenie Programu wymaga też szerokiego wsparcia społecznego, w tym pozarządowych organizacji ekologicznych i rad osiedli.

Co istotne - należy podkreślić, że realizacja Programu wymaga dużego wysiłku wszystkich jego realizatorów, ale przyniesie znaczące korzyści dla mieszkańców Kalisza. Od aktywności i zaangażowania wszystkich jego realizatorów zależeć będzie, czy w najbliższych latach w ramach realizacji Programu wykonane zostaną zaplanowane zadania i osiągnięte zostaną towarzyszące im efekty ekologiczne. Ponadto na wdrożenie Programu będą wpływały instrumenty prawne, ekonomiczne i społeczne. Bardzo ważną rolę w realizowaniu celów ekologicznych odgrywa również planowanie przestrzenne. Stąd ważnym zadaniem systemowym związanym z realizacją Programu jest ekologizacja planowania przestrzennego i racjonalizacja użytkowania terenów.

Wszystkie działania zapisane w programie mają za zadanie doprowadzić do osiągnięcia ważnego celu nadrzędnego, którym jest skierowanie Kalisza na ścieżkę zrównoważonego rozwoju i zapewnienie mieszkańcom trwałego bezpieczeństwa ekologicznego.

8. SPIS LITERATURY

1. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31 XII 2000, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2001
2. II Polityka Ekologiczna Państwa, Warszawa 2001
3. Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002
4. Mapa Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, Państwowy Instytut Geologiczny, Zakład Geologii i Hydrologii Inżynierskiej, Warszawa 2000
5. Geografia Regionalna Polski, Jerzy Kondracki, Warszawa 1998
6. Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000 - 2006; Ministerstwo Środowiska 2000
7. Narodowa strategia edukacji ekologicznej, Ministerstwo Środowiska 1998
8. NATURA 2000 Europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002
9. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002 - 2010 (Projekt), Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2002
10. Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 1998
11. Strategia zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie i gminie pod redakcją naukową Rafała Miłaszewskiego, Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych w Poznaniu, Politechnika Białostocka, Poznań-Białystok 1999
12. Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Instytut Ochrony Środowiska, Zakład Polityki Ekologicznej 2002
13. Rocznik Statystyczny Głównego Urzędu Statystycznego 2002
14. Raport o stanie środowiska w województwie wielkopolskim 2002
15. Uchwała Nr XV/208/2004 Rady Miejskiej Kalisza z dnia 5 lutego 2004 roku w sprawie Wieloletniego Planu Inwestycyjnego Kalisza - Miasta na prawach powiatu na lata 2005-2008
16. Rozporządzenie nr 68 Wojewody Kaliskiego z dnia 20 grudnia 1991 roku w sprawie ustalenia obszaru krajobrazu chronionego "Dolina rzeki Swędrni w okolicach Kalisza" na terenie województwa kaliskiego i zasad korzystania z tego obszaru
17. Raport o stanie obiektów hydrotechnicznych w województwie wielkopolskim ze szczególnym uwzględnieniem budowli służących ochronie przeciwpowodziowej; Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego, 2001
18. Założenia do planu zaopatrzenia miasta Kalisza w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, Warszawa styczeń 2000
19. Monitoring skażeń chemicznych emitowanych z Elektrociepłowni Piwonice w Kaliszu; Praca magisterska A. Goździńskiej, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 1998
20. Finansowanie ochrony środowiska na przykładzie Kalisza- Miasta na prawach powiatu; Praca dyplomowa A. Goździńskiej, Akademia Ekonomiczna, Wrocław 2000
21. Strategia Rozwoju Miasta Kalisza do roku 2010, Kalisz 1998
22. Powszechna inwentaryzacja przyrodnicza na terenie miasta Kalisza; Przedsiębiorstwo Wielobranżowe S.C., Bydgoszcz 1996 r.
23. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Kalisz 1997
24. Stan gleb, PIOŚ 1998
25. Mapy gleb i szaty roślinnej
26. Wstępna koncepcja miejskiego programu ochrony środowiska przed hałasem do 2010 roku, UM w Kaliszu 2004
27. Kalisz w latach 1998-2002 - Raport o mieście, dokonania i problemy samorządu miejskiego, Zarząd Miasta
28. W drodze do ekorozwoju - Stefan Kozłowski 1997r.
29. Przyrodnicze, techniczne oraz prawne aspekty gospodarowania zielenią w aglomeracjach miejskich - Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Techniczna - Poznań 1999r.

9. WYKAZ SKRÓTÓW

BAT - Best Available Techniques ( Najlepsze Dostępne Techniki )

b.d. - brak danych

b.k.d. - brak kosztów dodatkowych

BOŚ - Bank Ochrony Środowiska

EC - Elektrociepłownia Kalisz Piwonice

FFiK - Fabryka Firanek i Koronek

FOŚiGW - Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

FWR - Fabryka Wyrobów Runowych

GFOŚiGW - Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

GOŚ - Grupowa Oczyszczalnia Ścieków

GUS - Główny Urząd Statystyczny

GZWP - Główny Zbiornik Wód Podziemnych

IOŚ - Inspekcja Ochrony Środowiska

IPPC - Integrated Pollution Prevention Control (Dyrektywa Unii Europejskiej o zintegrowanej kontroli i przeciwdziałaniu zanieczyszczeniu środowiska)

ISO - International Organization for Standarization (Międzynarodowy system

ujednolicania norm)

ISPA - Fundusz pomocowy Unii Europejskiej (dla inwestycji dot. ochrony środowiska i zabudowania infrastruktury transportowej)

KDPR - Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej

KLA - Kaliskie Linie Autobusowe

MEN - Ministerstwo Edukacji Narodowej

PWiK - Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji

NFOŚiGW - Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

ONO - Obszary Najwyższej Ochrony

OSM - Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska

OSO - Obszary Specjalnej Ochrony (wg Dyrektywy Ptasiej)

OWO - Obszary Wysokiej Ochrony

PCB - Polichlorowane bifenyle

PCT - Polichlorowane trifenyle

PEC - Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej

PHARE - Fundusz pomocowy Unii Europejskiej

PEC - Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej

PEP - Polityka Ekologiczna Państwa

PGO - Plan Gospodarki Odpadami

PMŚ - Państwowy Monitoring Środowiska

POŚ - Prawo ochrony środowiska

PPKS - Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej

PSP - Państwowa Straż Pożarna

RLM - Równoważna Liczba Mieszkańców

RZGW - Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej

SUW - Stacja Uzdatniania Wody

UE - Unia Europejska

UG - Urząd Gminy

UM - Urząd Miasta lub Urząd Marszałkowski

UNESCO - United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (Organizacja do spraw Oświaty, Nauki i Kultury)

US - Urząd Statystyczny

UW - Urząd Wojewódzki

WIOŚ - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

WZMiUW - Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych

10. SŁOWNICZEK POJĘĆ

Aglomeracja - miasto lub kilka miast o wspólnych granicach administracyjnych.

Emisja - wprowadzanie bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi:

1. substancji,
2. energii, takich jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne.

Hałas - dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz,
Instalacja - to:

1. stacjonarne urządzenie techniczne,
2. zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu,
3. obiekty budowlane niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję.

Ochrona środowiska - podejmowanie lub zaniechanie działań, umożliwiających zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na:

1. racjonalnym kształtowaniu,
2. przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,
3. przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego.

Pola elektromagnetyczne - pole elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwościach od 0 Hz do 300 GHz.

Podanie do publicznej wiadomości - ogłoszenie informacji, w sposób zwyczajowo przyjęty, w siedzibie organu właściwego w sprawie oraz poprzez obwieszczenie w pobliżu miejsca planowanego przedsięwzięcia, a w sytuacji gdy siedziba właściwego organu mieści się na terenie innej gminy niż gmina właściwa miejscowo ze względu na przedmiot ogłoszenia - także przez ogłoszenie w prasie lub w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości lub miejscowościach właściwych ze względu na przedmiot ogłoszenia.

Poważna awaria - zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja, powstała w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem.Poważna awaria przemysłowa - poważna awaria w zakładzie.

Poziom hałasu - równoważny poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB).

Ścieki - wprowadzanie do wód lub do ziemi:

- wód zużytych na cele bytowe lub gospodarcze,

- ciekłych odchodów zwierzęcych, z wyjątkiem gnojówki i gnojowicy przeznaczonych do rolniczego wykorzystania w sposób i na zasadach określonych w przepisach o nawozach i nawożeniu,

- wód opadowych lub roztopowych, ujętych w systemy kanalizacyjne, pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych, w tym z centrów miast, terenów przemysłowych i składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów o trwałej nawierzchni,

- wód odciekowych ze składowisk odpadów, wykorzystane solanki, wody lecznicze i termalne,

- wód pochodzących z odwodnienia zakładów górniczych, z wyjątkiem wód wprowadzanych do górotworu, jeżeli rodzaje i ilość substancji zawartych w wodzie wprowadzanej do górotworu są tożsame z rodzajami i ilością zawartymi w pobranej wodzie,

- wód wykorzystanych, odprowadzanych z obiektów gospodarki rybackiej, jeżeli występują w nich nowe substancje lub zwiększone zostaną ilości substancji w stosunku do zawartych w pobranej wodzie.

Zanieczyszczenie - emisja, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska.

Zrównoważony rozwój - taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.

---

wprowadził: Góral Aleksander data wprowadzenia: 2004-05-21

 Okres publikacji ogłoszenia: 2004-05-21 do: 2011-08-31

 Podstawa wprowadzenia: 

---